Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan Bilimleri Dergisi
Yazarlar: ["Umut ÇEVİK"]
Konular:-
DOI:10.51533/insanbilimleri.1111018
Anahtar Kelimeler:Mısır,Mehmed Ali Paşa,Ekonomi,Tekel Sistemi
Özet: Mehmed Ali Paşa, 1805 ve 1848 yılları arasındaki valiliği döneminde Mısır’da idari, mali, askeri, ekonomi ve eğitim alanında hayata geçirdiği reformlarla iktidarını sağlam temeller üzerine inşa etmiştir. Özellikle modern askeri tekniklerle eğitim görmüş bir kara ordusu ve donanmaya sahip olması, bölgesel bir güç odağı konumuna gelmesini sağlamıştır. Sahip olduğu bu askeri ve siyasi güç, bölgesel nüfuz alanını genişletme isteğinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu düşünce Osmanlı Devleti ile zaman zaman anlaşmazlık yaşamasına yol açmış ve nihayetinde de isyan etmesine neden olacak süreci başlatmıştır. İsyan bayrağını açmasının ardından yaklaşık on yıl boyunca devam eden mücadelesi sırasında, Mısır’da kurduğu sistemin bir sonucu olarak elde ettiği ekonomik ve askeri güç sayesinde İstanbul’un ve Avrupalı devletlerin müdahalelerine karşı koyabilmiş ve iktidarını korumayı başarabilmiştir. Bu çalışmada Mehmed Ali Paşa’nın bölgesel bir güç merkezi olarak ortaya çıkmasını sağlayan ve aynı zamanda kırk üç sene boyunca iktidarda kalmasının en önemli nedenlerinden birini oluşturan Mısır’da kurduğu ekonomik yapı incelenmiştir. Paşa, ekonomik yapının temelini tarım, ticaret ve sanayi alanında uyguladığı tekel sistemine dayandırmıştır. Tekel sistemi sayesinde Mısır’ın bütün sosyal, idari ve mali yapısını tamamen kontrol altında tutmayı başarabilmiş ve iktidarı boyunca muazzam bir zenginliğe sahip olmuştur.