KARE
Yazarlar: ["Safiye AKDENİZ"]
Konular:-
DOI:10.38060/kare.1167559
Anahtar Kelimeler:Çehov,Uğursuzluk,Memurun Ölümü,Karşılaştırmalı edebiyat,M. Ş. Esendal,Chekhov
Özet: Cumhuriyet döneminin önemli hikâye yazarlarından Memduh Şevket Esendal aynı zamanda önemli bir diplomat ve siyaset adamıdır. 1920-1924 yılları arasında Bakü’de ortaelçi olarak görev yapar. Bu görevi sırasında Rusça öğrenir ve Rus edebiyatını takip eder. Memduh Şevket’in etkilendiği sanatçıların başında Çehov gelmektedir. Durum hikâyesinin yaratıcısı olan Çehov sadece Memduh Şevket için değil tüm dünya edebiyatçıları için önemli bir ilham kaynağıdır. Memduh Şevket’in hikâyeleri incelendiğinde birçok bakımdan Çehov’un izlerine rastlamak mümkündür. Ancak Memduh Şevket durum hikâyesini benimsemekle birlikte hikâyelerine kendi dünya görüşü ve bakış açısını yansıtmayı, içinde yaşadığı toplumun olayları ve insanlarını ustalıklı bir biçimde işlemeyi başarır. Bu çalışmada Çehov’un Memurun Ölümü başlıklı hikâyesiyle Memduh Şevket’in Uğursuzluk başlıklı hikâyeleri karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Konu ve konunun işlenişi bakımından iki metin arasındaki benzerlikler ve farklılıklar tespit edilmeye çalışılmaktadır. İki hikâye arasındaki temel farklılık sonuç kısmında görülür. Çehov, başkahramanına karşı eleştirel ve acımasızdır. Hikâye başkahramanın ölümüyle sonlanır. Oysaki Memduh Şevket baştan itibaren kahramanına karşı şefkatli, merhametli ve tahammüllüdür. Bu sanatçının iyiliği ve umudu yaşam felsefesi edinmiş olmasıyla yakından ilişkilidir. Küçük bir memur olan ve dünyası da oldukça küçük olan Hayri Efendi’ye yaşam hakkı tanınması yazarın bakış açısını metnin içeriğine taşımanın yanı sıra metine- Çehov’un hikâyesine göre- daha realist bir nitelik kazandırır. Bunu dışında iki metin birçok açıdan benzerlik gösterir: Olayların küçük memurların üstleriyle olan ilişkilerini işlemesi, memuriyetteki hiyerarşik düzenin ve yaşam şartlarının insan davranışları üzerindeki etkisi, devlet dairelerinin işleyişi gibi. Yazarların içinde yaşadıkları toplumun insanını ve olaylarını konu edinerek belli bir döneme tanıklık etmeleri, benzer bir kurgu ve anlatım tekniklerinden faydalanmaları ise dikkat çeken diğer benzerliklerdir.