Din ve Felsefe Araştırmaları
Yazarlar: ["Kayhan ÖZAYKAL"]
Konular:-
Anahtar Kelimeler:İlahi Adalet,Ahlaki Şans,Kader,Teodise,Üç Kardeş Meselesi,Divine Justice,Moral Luck,Predestination (Qadar),Theodicy,The Matter of the Three Brothers.
Özet: Bu makale, ilahi takdirin insan kaderiyle ilgili adaletini anlama girişimidir. Makalede hem meselenin doğasını anlamaya hem de başarılı çözümleri belirlemeye yönelik ahlaki şans hakkında felsefi tartışmalarda bulunan kaideler, analizler ve incelemeler kullanılmıştır. Böylece ahlak felsefesinden din felsefesine bir geçiş söz konusudur ve bu geçiş, “kader” teriminin “şans” yerine kullanılması için bazı kavramsal düzenlemeler gerektirmiştir. Üç kardeş meselesiyle beraber, kazanılacak ve kaybedilecek iman meseleleri de sorunun temelini teşkil eder. Bu soru şu şekilde ifade edilebilir: Keyfi vakalar insanın ebedi kaderini belirler mi? Bu soruya cevap verebilmenin, ilahi adaletin imkânının asimetri kaidesi, mükafatta açıklık kaidesi ve kontrol-prensibinin uzantısı olmak üzere üç ana esasa bağlı olduğu tespit edilmektedir. İlahi adaletin imkânını külli bir form olarak teşkil eden bu üç esas, teodise teorilerine kapsamlı bir temel sağlar. Makalede ana soruya cevaben, on farklı yanıt ele alınmakta ve bunlardan yalnızca ikisinin gerekli felsefi ve teolojik geçerliliği ve tutarlılığı sağladığı tespit edilmiştir. Üstün olduğu savunulan cevap, kozmik dengenin Allah’ın hikmetine göre kurulduğu görüşü başta olmak üzere Mâtürîdî kelamının bazı ana mevzularına bağlıdır.