Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi

Yazarlar: Süleyman KEKİL, Ahmet EYİCİL

Konular:Tarih

Anahtar Kelimeler:Kuleli Vakası,Fedailer Cemiyeti,Tanzimat Fermanı,Islahat Fermanı

Özet: Osmanlı Devleti kurulduğu dönemden itibaren bağlandığı birtakım değerler ile XVIII. yüzyıla kadar dünyanın güçlü devletlerinden biri olmayı başarmıştır. Fakat bu dönemden itibaren bir gerileme ve çöküş dönemine girmiştir. Gerek devlet ricali gerekse padişahlar, devletin içine düştüğü bu süreci tersine çevirmek için tedbirler almaya çalışmışlardır. Bu tedbirler ordudan başlayarak Osmanlı ülkesini oluşturan müslim ve gayrimüslim halkın sosyal hayatını büyük ölçüde değiştiren bir takım ıslahat hareketlerinin bizzat devlet eli ile gerçekleştirilmesi şeklinde olmuştur. Bu durum ise içte ve dışta çeşitli tepkiler ile karşılanmış ve zaman zaman padişahların tahttan indirilmesine kadar giden darbeler yaşanmıştır. 1859 yılında gerçekleşmeden deşifre olan ve tarihe Kuleli Vakası olarak geçen darbe girişimi de bu hareketlerden biridir. Bu darbe girişimi; dönemin padişahı Abdülmecid’i hal edip yerine kardeşi Abdülaziz’i geçirmek ve 1839’dan itibaren başlamış olan Batı eksenli değişim sürecini bertaraf etmeyi amaçlayan bir girişimdi. Bu darbe girişimi askeri bir harekettir. Fakat bu darbeyi gerçekleştirmek için kurulan Fedailer Cemiyeti’nin Osmanlı döneminde ve doğal olarak Türkiye tarihinde kurulmuş olan ilk siyasi parti olarak kabul edildiği düşünüldüğünde, Kuleli Vakası’nın basit bir darbe girişimi olarak görülemeyeceği de açıktır. Bu nedenle Kuleli Vakası dönemin sosyal ve siyasi olayları ile birlikte ele alınmıştır. Bu çalışmada Kuleli Vakası ile ilgili Tanzimat ve Islahat Fermanlarının Osmanlı Devleti’nde meydan getirdiği değişiklikler üzerinden bir değerlendirme yapılmıştır.

---