Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi
Yazarlar: ["Esra ERTUĞRUL TOMSUK"]
Konular:-
DOI:10.55004/tykhe.1097598
Anahtar Kelimeler:Doğa,Çevre,Rastlantısallık,Süreç
Özet: BiBilgiye, isteğe, kurala veya belli bir sebebe bağlı olmaksızın kendiliğinden oluveren karşılaşma anlamındaki rastlantı kavramı, gündelik hayatımızda olduğu gibi sanat alanında sıklıkla kullanılmış, sanatsal yaratım sürecine dâhil edilmiş ve işin üretiminde önemli unsurlardan biri haline gelmiştir. Dadaistlerin rastlantıyı eser üretimine dâhil etmeleri, daha sonra Jackson Pollock’un aksiyon resmi ile sanat eserinin kasıtlı rastlantısal deneyimlere imkân sağlaması, sürrealistlerin bilinç müdahalesini ortadan kaldırmak amacıyla doğrudan bilinçaltından yola çıkmaları gibi farklı yaklaşımların tümü, sanatçının kontrolü bırakmasını ve çalışmadaki şans ve tesadüf unsurlarını kabul etmesini gerektirir. Doğal güçlerin aktif olarak kullanılması ile rastlantı, süreç gibi kavramların da üretime dâhil edilmesi durumunda ise sanatçı ile doğa iş birliği halindedir ve ortaya çıkan eser bir ortak yapımdır. Böyle bir yaklaşımda tesadüfi çevresel unsurlar ve doğa güçleri ile şans, süreç, kendiliğindenlik ve rastlantısallık gibi olgular işe dâhil edilir. Böylece sanatçılar, yaratım sürecinin kontrolünü doğa güçlerine teslim ederek insan ile doğa arasındaki dengeyi kurarlar. Bu süreç, tamamen ilkel ve bilinçsiz bir şekilde, kurallarla ve sınırlarla kısıtlanmamış bir çocuğun eline boya kalemleri verilmesi gibi işler. Doğa, sanatçının kurduğu oyuna dâhil olarak, işin üreticisi konumunda bir ortağa dönüşür. Bu çalışma ile rastlantı ve doğal güçlerin yaratım sürecine dâhil edilmesi durumu, sanat tarihsel süreçte incelenmiş, sanatçıların eserleri üzerinden yapılan çözümlemeler ile örneklendirilmiştir. Sanatçı doğa birlikteliğinden yola çıkılarak üretilen işler bağlamında doğal güçlerin eserin üreticisi konumunda etkinleştirilmesi ve sanatçı olarak doğa kavramı üzerinde durulmuştur. Literatür çalışması neticesinde ilgili kaynaklar taranmış ve nitel araştırma modeli tekniği kullanılmıştır.