Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi
Yazarlar: Fuat KAHRAMAN, Dilek KILIÇ
Konular:Halk ve Çevre Sağlığı
Anahtar Kelimeler:Hemşirelik,Prostat kanseri,Tarama,Sağlık inanç modeli
Özet: Amaç: Bu araştırma, 40 yaş ve üzeri bireylerin prostat kanseri taramalarına ilişkin sağlık inançlarını ve tutumlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Materyal ve Metot: Tanımlayıcı türde olan bu araştırma bir üniversitede çalışan 40 yaş ve üzeri akademik ve idari personel ile Haziran 2013-Temmuz 2015 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu” ve Prostat Kanseri Taramaları Sağlık İnanç Modeli Ölçeği (PKTSİMÖ) kullanılmıştır. Araştırmanın yapılabilmesi için etik kurul onayı ile kurum izni alınmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistik, bağımsız guruplarda t Testi, Tek Yönlü Varyans (One Way ANOVA) analizi, Kruskal Wallis testi ve Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde p<0.05 değeri anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular: Araştırmaya katılan bireylerin büyük çoğunluğunun (% 88.6) daha önce prostat muayenesi olmadığı, muayene olanların tamamının prostat ile ilgili şikayetlerinin muayene olmayı etkilediği, %91’inin daha önce prostat kanseri taraması için PSA (Prostat Spesifik Antijen) yaptırmadığı, aile ve akrabasında (%80) ile çevresinde (%71) prostat kanseri teşhisi konan birey bulunmadığı saptanmıştır. Araştırmaya katılan bireylerin PKTSİMÖ prostat taramalarını etkileyen Sağlık Motivasyonu Algısı (=32.33±7.41) ile Engel Algısı (=37.43±9.29) puan ortalamalarının yüksek, Duyarlılık Algısı (=12.13±4.10) ve Ciddiyet Algısı (=12.10±4.16) puan ortalamalarının ise düşük olduğu belirlenmiştir. Araştırmada bireylerin yaşlarına göre PKTSİMÖ ciddiyet algısı ve Sağlık Motivasyonu Algısı puan ortalmasının ve çalışma süresine göre ciddiyet algısı puan ortalmasının anlamlı farklılık oluşturduğu belirlenmiştir. Araştırmaya katılan bireylerin gelecekte prostat muayenesi veya taramasına katılmayı düşünme durumuna göre Sağlık Motivasyonu Algısı puan ortalamasının ve prostat muayenesinin utandırıcı olduğunu düşünme durumuna göre ciddiyet algısı ve engel algısı puan ortalamasının, prostat kanserine ilişkin bilgilerin nereden öğrenildiği durumuna göre duyarlık algısı puanları ortalamasının farklılık oluşturduğu belirlenmiştir. Sonuç: Araştırmaya katılan bireylerin büyük bir çoğunluğunun prostat kanseri taramalarına katılmadığı, bireylerin PKTSİMÖ engel algısının yüksek, duyarlılık ve ciddiyet algısının ise düşük olduğu, yaş ve çalışma süresinin PKTSİMÖ etkilediği saptanmıştır. Prostat kanseri taramalarına yönelik olumlu tutum ve inanç oluşturmak için hemşireler tarafından eğitim programları yapılması önerilir.