Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: Cihat AYDOĞMUŞOĞLU

Konular:Tarih

Anahtar Kelimeler:Safevi Devleti,Şah İsmail,Şah Abbas,İskender Bey Münşî,Tarih Yazıcılığı

Özet: Safevi Devleti (1501-1736), 16. yüzyılın başında Türkmen aşiretlerinin desteğini arkasına alan İsmail Mirza tarafından kurulmuştur. Ak Koyunlu mirası üzerine başkent Tebriz’de hâkimiyetini ilan eden ve “Şah” unvanını alan İsmail Bahadır Han, On İki İmam Şiiliğini resmi mezhep olarak seçmiştir. Bu tarihten itibaren İran’ı Şiilik şemsiyesi altında birleştirmeye çalışan Şah İsmail, doğuda Özbek ve batıda Osmanlılarla mücadele halinde olmuştur. Bu mücadele, Şah İsmail’in halefleri Şah Tahmasb ve Şah Abbas devirlerinde zirve noktasına ulaşmış ve pek çok kanlı muharebe yapılmıştır. Büyük Şah Abbas (1587-1629) ile ordu ve idare sisteminde birtakım düzenlemelere giden ve güçlenen Safevi Devleti, onun mirası üzerinde 17. yüzyılda bir müddet daha rahat yaşayacak ve 18. yüzyılın ilk yarısında Afgan istilası ve onu müteakip birtakım hadiseler neticesinde tarih sahnesinden çekilecektir. Biz bu yazımızda işte bu tarih aralığındaki Safevi tarih yazımının ve kroniklerin ana hatlarını ortaya koymaya çalışacağız. Ortaçağ Türk-İslâm tarih yazımı geleneğinin devamı niteliğini taşıyan Safevi tarih yazıcılığı, Şii doktrinleri ve eski Orta Asya hususiyetleri olmak üzere bazı kendine has özellikler taşımaktadır.

---