Danişname Beşeri ve Sosyal Bilimler Dergisi
Yazarlar: Zübeyr Bulut
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Ahlak felsefesi,Devvani,Ahlak-ı celali,Erdemler,Ahlak eğitimi
Özet: Araştırmamızda 15. Yüzyılın büyük filozof ve mütekellimi Celaeddin Devvânî’nin (ö. 1502) İslam ahlak felsefesindeki yerini, Ahlâk-ı Celâlî adlı eseri üzerinden tespit etmeye çalıştık. Devvânî, ahlak felsefesinde Nasîruddin Tûsî’nin Ahlâk-ı Nâsırî’sini model almış olsa da nefs teorisine dayalı ahlak felsefesi yapma geleneği İbn Miskeveyh, İbn Sînâ, Fârâbî, Ebu Bekir er-Râzî ve Kindî’ye kadar geri gitmektedir. Nitekim Ahlâk-ı Celâlî’de bahsi geçen filozofların görüşlerine yer verilmektedir. Gazzâlî, Râgıb el-Isfahanî, Mâverdî ve İbn Hazm gibi âlimler her ne kadar dinî nasların yoğun olarak kullanıldığı ahlak eserleri vermiş olsalar da İslam düşüncesinde ahlâka dair araştırma ve teliflerin ana eksenini filozofların inşa ettiği model oluşturmuştur. Felsefi anlamda en gelişmiş halini Ahlâk-ı Nâsırî’de gördüğümüz geleneğin ikinci önemli örneği Devvânî’nin Ahlâk-ı Celâlî’sidir. Mütekellim Îcî, fakih Kınalızâde ve mutasavvıf Gülşenî’nin de aynı formatta ahlak eseri yazmış olmaları felsefi modelin İslam ilim tarihinde genel kabul gördüğünü göstermektedir. Devvânî, tevarüs ettiği ahlak mirasını eserine büyük ölçüde alımlamakla kalmamış, aynı zamanda ahlak felsefesi literatürüne önemli katkılarda bulunmuştur. Esere İşrakî ve tasavvufî bir renk katması, dinî kaynaklar ve edebî unsurlara bolca yer vermesi, erdemleri hikâyeler ile örneklendirmesi sağladığı belli başlı katkılar olarak zikredilebilir. Gelenekte onun etkisini izleyebildiğimiz iki önemli eser olarak Kınalızâde’nin Ahlâk-ı Alâî’sini ve Mehmed Said’in Ahlâk-ı Hamîde’sini örnek verebiliriz.
Dergi editörleri editör girişini kullanarak sisteme giriş yapabilirler. Editör girişi için tıklayınız.