Danişname Beşeri ve Sosyal Bilimler Dergisi

Yazarlar: İsmail Kaya

Konular:-

Anahtar Kelimeler:Din Sosyolojisi,Dini Grup,Dini Grup Tipolojileri,Tarikat,Sosyal Fonksiyon

Özet: Din sosyolojisinin temel ilgi alanlarından birisini dinî gruplar oluşturmaktadır. Dinî grupları, sosyal grupların bir alt başlığı olarak ele almak mümkündür. Dinî gruplarla ilgili olarak oluşturulan tipolojiler ise, dinî gruplar arasındaki farkları belirterek yapılan tasniflerdir. Max Weber, dinî grup incelemelerinde bir tipoloji geliştiren ilk sosyologdur. Weber’in tipolojisinde iki yapı ortaya çıkmaktadır. Bunlar farklı şekillerde tanımlanabilen kilise ve mezheptir. Özellikle Weber’in dinî gruplar tasnifi Batı ile sınırlı kalmış, bu yüzden dinî grup tipolojileri genellikle kilise kavramını merkeze almıştır. Bu açıdan sosyolojik olarak kilise, kendisini gerçeğin tek temsilcisi olarak kabul eden dinî örgütler için kullanılagelmiştir. Böyle bir yaklaşım temel kabul edildiği için İslamiyet ve diğer dinleri açıklamada, geliştirilen tipolojiler yetersiz kalmıştır. Bu yüzden yakın dönemde yeni dinî grup tipolojileri geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede kilise ve mezhebin dışında kült, denomination, yeni dinî hareketler (YDH), tarîkat ve cemaat gibi kavramlar geliştirilmiştir. Bu makalede dinî gruplarla ilgili tipolojiler incelenmiş ve tarîkatlar sosyal fonksiyonları bakımından ele alınmıştır. Eğitim, ekonomi ve siyaset açısından sağladıkları katkılar da bu çerçevede değerlendirilmiştir. Sonuç itibariyle tarîkatların toplumsal yaşam koşullarına karşı bir cevap oluşturduklarını söylemek mümkündür.

---