RUSUH Uşak Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi

Yazarlar: Mehmet Zahid Safa KANSIZOĞLU, Sayın DALKIRAN

Konular:İlahiyat

Anahtar Kelimeler:Mezhepler Tarihi,Tarih-i İslam,Filibeli Ahmet Hilmi,Şîa,Fırka

Özet: Siyasî ihtirasların etkisinde kalan tarihçilerin büyük bir kısmı maalesef İslam Tarihi’ni objektif bir şekilde değerlendirememişlerdir. Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi Bey, siyasî ihtirasların etkisinde kalan tarihçilerin, zahiri vazifeler, batıni faziletler, ahlak, irfan ve içtimaî vaziyet gibi birbirinden ayrı değerlendirilmesi gereken bahisleri birbirleriyle karıştırdıklarını belirtmiş ve Tarih-i İslam isimli eserinde, bu minvalde gelişen tarih kültürünün İslam toplumlarını ciddi bir şekilde etkisi altına aldığını ifade etmiştir. Ahmet Hilmi Bey’e göre bu etki, İslam toplumları arasındaki ihtilafları ortadan kaldırmak ve sorunları çözmek yerine daha da çıkmaza sürüklemiş; nitekim tarihi süreç içerisinde İslam toplumları arasında ayrışma ve bunun neticesinde taassup kaçınılmaz olmuştur. Ahmet Hilmi Bey, İslam Mezhepler Tarihi’nin de siyasî İhtiraslardan nasibini aldığını ve yanlış temel üzerine bina edildiğini belirtmiştir. Bu düşüncesini İslam’ın en büyük iki mezhebi olan Ehl-i Sünnet ile Şîa arasındaki ihtilafları ele alarak desteklemeye çalışmıştır. Ahmet Hilmi Bey, Tarih-i İslam isimli eserinde bu iki mezhep arasındaki ihtilafları Gadîr-i Hum ve Kırtas hadiselerinden başlatarak günümüze kadar gelecek şekilde incelemiş, bu alanda verilmiş olan rivayetleri objektif bir şekilde değerlendirmiştir. Ehl-i Sünnet mezhebinin takipçilerinin Şîa’yı gulât fırkalar üzerinden değerlendirmesinin yanlış olduğu sonucuna ulaşan Ahmet Hilmi Bey; bu düşüncesini Ehl-i Sünnet’in büyük imamlarından Hasan el-Basrî’nin Ehl-i Beyt’in rahle tedrisinden geçişiyle desteklemiştir.

---