Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi (IJONASS)

Yazarlar: Yasin Doğan, Osman Tuğ

Konular:Sosyal

Anahtar Kelimeler:Sosyal bilgiler ders kitapları,Görsel tasarım,Tipografi,Pisa

Özet: Bu çalışmada, uluslararası sınavlarda başarılı ülkeler ve Türkiye’nin sosyal bilgiler ders kitapları tasarım boyutu açısından incelenmiştir. Araştırmanın sosyal bilgiler ders kitaplarındaki tasarımsal eksikliklerin giderilmesine ve bu alanda yapılacak çalışmalara katkıda bulunacağı düşünülmüştür. Araştırma, doküman incelemesi yoluyla betimsel tarama yapılarak incelenmiştir. Uluslararası ölçekte eğitim araştırmaları yapan kuruluşlar tarafından ortaya konan PISA ve TIMSS gibi raporlardan hareketle eğitimde üst sıralarda yer alan ülkelerden ve Türkiye’den maksimum çeşitlilik açısından çalışma grubu oluşturulup bu ülkelerin 12-14 yaş grubuna hitap eden sosyal bilgiler ders kitapları tasarım boyutuyla ele alınmıştır. Bu ülkeler, ABD, Kanada, İsveç, Almanya, Japonya, Singapur, Finlandiya, Fransa, Danimarka Polonya ve Türkiye’den oluşturulmuştur. Örneklemi oluşturan ülkelerin sosyal bilgiler ders kitaplarından elde edilen veriler Alpan (2004) tarafından geliştirilen 32 maddeden oluşan görsel tasarım ilkeleriyle (görsel ögelerin tasarımı, sayfa tasarımı, kapak tasarımı ve üretime yönelik dış yapı özellikleri) 3’lü dereceleme ölçeği (Oldukça Uygun, Uygun, Yetersiz) kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında PISA ve TIMSS’te üst sıralarda bulunan ülkelerin sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine göre incelenmesinde farklılık gösterdiği, bu uluslararası kuruluşların sınavlarında ortalamanın altında puan alan Türkiye’nin ise sosyal bilgiler ders kitabının görsel tasarım öğelerine göre incelenmesinde daha iyi bir sonuç aldığı görülmüştür. Araştırmanın sonuçlarına göre örneklemi oluşturan ülkelerden Singapur ve Türkiye’nin sosyal bilgiler ders kitapları görsel tasarım ögelerin üç tanesinde iyi sonuç alıp ‘üretime yönelik dış yapı özelliklerinden’ yetersiz düzeyde sonuç alması maliyeti artırıcı etmenlerden kaçınmış oldukları sonucuna ulaşılabilir. Yine araştırma dahilindeki ülkelerden Finlandiya, Japonya ve Singapur’un uluslararası ölçekte eğitim araştırmaları yapan kuruluşlardan yüksek puan alıp ‘görsel tasarım ögelerinden’ üst düzey bir puan alamadıkları görülmüştür. 

---