Aras Türkiye Eski Yakın Doğu Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: Yunus ÇİFTÇİ, Kazım ÖZKAN, Ergül KODAŞ

Konular:Arkeoloji

Anahtar Kelimeler:Yukarı Mezopotamya Neolitiği,Boncuklu Tarla,ÇÇNA,PPNA Mimarisi,Nemrik Kültürü

Özet: Boncuklu Tarla yaklaşık 3 hektarlık bir alana yayılan ve Proto-Neolitik dönemden başlayarak Çanak-Çömleksiz Neolitik Dönem sonlarına değin kesintisiz yerleşim görmüş ender merkezlerden biridir. Ancak bu kesintisiz yerleşim durumu düşünüldüğünün aksine sürekli bir höyükleşme değil de geniş alanlarda aynı dönem ya da farklı dönemlerde tek tabakalı olarak da görülebilmektedir. Bu tek tabakalı alanlardan biride yerleşimin güneydoğusunda bulunan ve ÇÇNA (Çanak-Çömleksiz Neolitik A evresi) tarihlendirilen alandır. Keza bu Güneydoğu alanı tek tabakalı olmasının yanında kazılarla da farklılığını göstermiş ve Yukarı Dicle Vadisi dahil olmak üzere Şanlıurfa Bölgesi ve Kuzey Suriye topraklarında görülmeyen bir mimari örnekle kendini ön plana çıkarmıştır. Doğu Cezire Bölgesi ya da Kuzey Irak topraklarında bulunan Nemrik 9 yerleşiminin kendine has özel yapılarına benzer özellikler sergilemektedir. Sadece mimari olarak değil aynı zamanda buluntu topluluğu bakımından da benzerlikler söz konusudur. Nemrik 9 yerleşiminin ilk kazıldığı günlerden günümüze değin hem mimarisi hem de buluntu grupları (ok uçları, taş bastonlar, toprak/kil sütunlar gibi) karmaşıklığa ve bölgesel sınırlamalara neden olmaktaydı ancak Boncuklu Tarla’nın yeni verileri ile bu karmaşıklık çözülmeye başlanmış ve bölgesellik sorununa da yeni bir açıklama getirmeye başlamıştır. Bu çalışmada hem Boncuklu Tarla’nın Güneydoğu alanında ortaya çıkarılan yeni verilerle bahsi geçen sorunsallara açıklık getirilmeye çalışılmış hem de Yukarı Mezopotamya Bölgesi’nin ÇÇNA’da birçok farklı kültürel boyutları irdelenmiştir. Özellikle ÇÇNA’da aynı amaçla inşa edilmiş ancak mimari özellikler bakımından farklılıklar teşkil eden yapılar karşılaştırılmıştır.

---