Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi

Yazarlar: Mehmet DEMİRCİ, Hasan YETİM

Konular:Gıda Bilimi ve Teknolojisi

DOI:10.51973/head.1035367

Anahtar Kelimeler:Böcek proteini,Entomofaji,Aminoasitler,Alerjenler,Helal

Özet: Alınan tedbirlere rağmen hızla artan dünya nüfusu, endüstri ve insan kaynaklı çevre kirliliği ve küresel ısınma, tarım arazileri ve temiz su kaynaklarını azaltmakta ve yeterli gıda dolayısıyla da protein üretimini zorlaştırmaktadır. Proteinler, beslenme için gerekli ve büyük bölümü bitkisel veya hayvansal kaynaklardan karşılanan, vücutta hayati öneme sahip besin ögeleridir. Dünya nüfusunun 2050 yılına kadar 9 milyara ve mevcut gıda ihtiyacının da iki katına çıkması beklenmektedir. Paralelinde 2050 yılında proteinlerin ana kaynaklarından olan et tüketiminin de ortalama 49 kg/kişi olması beklenmekte ve mevcut üretimle kıyaslandığında bunun %40 oranında bir artışa karşılık geldiği hesaplanmaktadır. Elverişsiz hale gelen tarım arazileri ve kirletilen temiz su kaynakları; büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvanlarının beslenmesini, dolayısı ile de yeterli miktarda hayvansal gıda üretimini gün geçtikçe zorlaştırmaktadır. Ayrıca, büyükbaş hayvanların neden olduğu karbondioksit ve metan gazı salınımının küresel ısınmayı tetiklediği gerçeği, akademik ve endüstri çevrelerini alternatif protein kaynakları bulmaya yönlendirmiştir. Yapay et, mikrobiyal ve böcek proteinleri, et ve et ürünlerinden karşılanan proteinlere alternatif olabilme potansiyeli ile gıda sektörünün ilgi alanına girmiştir. Örneğin, böcek tüketimi, entomofaji, bazı Asya, Afrika ve Güney Amerika ülkelerinde 2000 kadar farklı böcekle gerçekleştirilen geleneksel bir beslenme yöntemidir. Tüketilen böceklerin çoğunu da kın kanatlılar, kelebek ve tırtıllar, cırcır böceği, çekirge, arı, karınca vb. haşerat oluşturmaktadır. FAO tarafından besin kıtlığına çare olarak gösterilen çiftlikte böcek üretimi ve tüketiminin en büyük dezavantajı, iğrenme veya tiksinti kaynaklı nedenlerle bunların kabul edilebilirliklerinin düşük olmasıdır. Ayrıca, böcek proteinlerinin tüketimi ile ortaya çıkan başta alerji olmak üzere biyolojik ve kimyasal kaynaklı pek çok sağlık sorunu da bulunmaktadır. Bazı istisnaları olmakla birlikte genel olarak insanlar sağlık, dini ve etik kaygılarla böcek tüketimine karşı mesafeli durmaktadırlar. Bu makalede, böcek tüketiminin tarihsel gelişimi ve mevcut durumu ile böceklerin çiftlikte üretimi, işlenmesi, elde edilen proteinlerin insan sağlığı ve beslenmesine etkileri yanında sürecin, teknik ve sosyokültürel boyutlarına işaret edilmiştir.

---