Sosyoloji Dergisi
Yazarlar: Selin ATALAY
Konular:Sosyoloji
Anahtar Kelimeler:Biyo-Tıbbileştirme,Farmasötikalizasyon,Homo-Economicus,Kendini Biçimlendirme Teknolojileri,Neoliberal Yönetimsellik,Tıbbileştirme
Özet: Bu çalışma ‘güncel hakikat rejimi’ olarak neoliberalizm ve onun birey kurgusu ‘homo-economicus’a odaklanmaktadır. Çalışmanın amacı, Bir Web 2.0 platformu olan Ekşi Sözlük’te DEHB’nin tedavisinde kullanılan Ritalin isimli ilaca ilişkin yürütülen tartışmayı neoliberal yönetimsellik nosyonu üzerinden değerlendirmektir. Bu kapsamda Ritalin başlığı altında bulunan, 2002-2019 yılları arasında oluşturulmuş 540 giri, MAXQDA 20 nitel veri analiz programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, Ritalin başlığı altında yer alan giri sayısının yıllar içinde artış gösterdiği, en fazla girinin 2019 yılında oluşturulmuş olduğu belirlenmiştir. 2002’ye kıyasla 2019 yılında Ritalin başlığı altındaki giri sayısı 38,3 kat artarken sözlükte bulunan yazar sayısının 17,9 kat artış gösterdiği görülmüştür. Ritalin tartışmasında en çok tekrarlanan ana konuların %47,49 ile Ritalin’in etkileri, %38,51 ile Ritalin’e ilişkin bilgiler, %14 ile Ritalin’e ilişkin bu bilgilere hangi yollardan ulaşıldığı üzerine olduğu görülmüştür. Ekşi Sözlük yazarlarının, neoliberal yönetimsellik anlayışına uygun bir şekilde Ritalin’e ilişkin fayda/zarar analizi, risk değerlendirmesi gerçekleştirdiği belirlenmiştir. Ritalin tartışmasında en sık tekrarlanan alt kategori çoğunlukla akademik başarı temelinde ele alınan, ilacın olumlu etkileridir. Yazarlar Ritalin’in rekreasyonel amaçlarla kullanılabildiğini, reçetesiz tanıdık vasıtasıyla ilaca ulaşımın sağlanabildiğini dile getirmiştir. Ritalin tartışmasında ilaç, farklı etkileri üzerinden değerlendirmeye alınırken özellikle 2017 yılı sonrasında ilaca erişme yollarının tartışmanın önemli bir bölümünü oluşturduğu görülmüştür. Çalışma kapsamında Ritalin, performans odaklı neoliberal toplumda bir kendini biçimlendirme teknolojisi olarak ele alınmıştır. Ritalin’in bu bağlamda Ekşi Sözlük’te performans gösterebilirliğin bir aracı olarak değerlendirildiği saptanmıştır.