Oğuz Türkçesi Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: Serdar ALTUNTAŞ

Konular:Dil Bilim

DOI:10.52817/oguztad.978878

Anahtar Kelimeler:Eski Anadolu Türkçesi,Iç içe fiilimsi grubu,Kelime grubu,Morfoloji,Yunus Emre Divanı.

Özet: Kelime grupları uzun anlatım imkânı sağlayan yapılardır. Belli bir düzen içinde sıralanan bu yapılar, ayrılmaz bir bütün hâlindedirler. Bu yapılardan biri de fiilimsi grubudur. Fiilimsiler, asıl fiil gibi özne, nesne ve tümleç alabilirler. Cümleler tahlil edilirken fiilimsilerin aldığı unsurlar, sonraki aşamalarda incelenirler. Bu aşamalarda bir fiilimsinin, bir zarf-fiilce nitelendiği / belirtildiği durumlarla karşılaşılır. Bahsi geçen yapı, iç içe fiilimsi grubu adı verilen bir söz öbeğidir. İç içe fiilimsi grubunda iki temel unsur vardır ve bu unsurlar kurallı bir dizilişe sahiptir. İstisnasız olarak her zaman ilk unsurda bir zarf-fiil eki, ikinci unsurda ise fiilimsi eklerinden (isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil) herhangi biri bulunur. İkinci unsur, aynı zamanda söz konusu yapının ana unsurudur. Birinci unsur, yardımcı unsur konumunda olup ikinci yani ana unsuru biçim, sebep, zaman gibi yönlerden niteler / belirtir. Ana unsur da yardımcı unsurla birlikte asıl fiilin oluşma biçimini, sebebini, zamanını ve buna benzer çeşitli yönlerini ifade eder. Bununla birlikte bir ismi de niteleyebilir. İç içe fiilimsi grubu, ana unsurda bulunan fiilimsi ekine göre iç fiilimsili isim-fiil grubu, iç fiilimsili sıfat-fiil grubu ve iç fiilimsili zarf-fiil grubu olarak adlandırılmak üzere üç gruba ayrılır. Türkiye Türkçesinde sık kullanıma sahip olan iç içe fiilimsi grubunun örnekleri, Türkçenin Anadolu’da yazı dili olmasında etkin rolü bulunan Yunus Emre’nin eserlerinde de bulunmaktadır. Makalede, iç içe fiilimsi grubunun Yunus Emre Divanı’ndaki kullanımları ele alınarak Eski Anadolu Türkçesindeki varlığı izah edilmektedir.

---