Folklor Akademi Dergisi
Yazarlar: Zarifa TSALLAGOVA
Konular:Sosyal
Anahtar Kelimeler:Aforizma,Atasözü,Söz,Yemin,Bilmece,Iyi niyet,Lanet,Paralellik,Abartma,Metonimi,Sözdizimsel yapı
Özet: Oset dilinin aforizma ifadelerinin etkisinin gücü, en geniş yelpazede duygusal bir tepki uyandırdıkları ve dikkat çekmeden iletişim tarzını ve tonunu programladıkları, dinleyici, muhatap veya izleyici ile iletişim kurdukları sanatsal doğalarında yer alan örtük ifadelerinin renklerinde yatmaktadır. Bunlar iyilik duygusu, sosyal konum, küçümseme, katılım (ya da tam tersi zıt duygular olabilir). Konuşma etkileşimi kültürünün etnik idealine olan modern ilgi, geleneksel iletişimin yapısını oluşturan görgü kurallarının temel tutumları, aforistik malzemenin kalıcı değerini birlikte gerçekleştirir. Bu süreçte araştırmayla, sözdizimsel özellikleriyle birlikte, talep edilen sanatsal yapının doğasının şiirsel özelliklerini arar. Sanatsal yapı ve ritmik organizasyon, aforizma sözlerinin Oset anadili konuşmacılarının konuşmasında şiirsel-anlamsal ve sanatsal bütünlüğü, anlamsal kapasiteyi ve bunların gerçekleştirilmesini sağlar. Osetçe konuşma dilindeki aforizmaların geniş bir dizisinin ele alınmasını özetleyen bu makalede, aforizma tür birimlerinin bir cümle hacmini geçmediği, atasözleri ve diğer sanatsal sözler her tür cümle içerisinde temsil edilir. Bunların içerisinde bilmeceler için tek parçalı basit bir cümle en karakteristiktir olanıdır ve sözdizimsel modellerinde benzer olan kargışlar ve alkışlar (iyi dilekler) çoğunlukla basit iki parçalı cümleler, andlar ve yeminler ile temsil edilir. Bu söz dizimleri içerisindeki büyüsel sözler tek parçalı yüklem cümleleridir. Büyük bir anlam yükü taşıyan halk aforizmalarının söz dizimsel eklemlenmesi, konuşmacı tarafından oyun biçiminde, ifadenin anlamını, biçimine halel getirmeden derinleştirilmesine, somutlaştırılmasına izin verir. Çok sayıda atasözü ve bilmecedeki paralellik, sanatsal bütünün yapısında en az iki unsurun bulunduğunu varsayan geniş bir uygulama bulur. Konuşma dili içerisindeki en yaygın paralellik, bir cümlede fenomenin özünü ortaya çıkarmasına izin veren, iki nesneye, işarete veya fenomene farklılıkları temelinde karşı çıkan antitetiktir (tezat). Antitetik bilmecelerde, insanlar doğa, bitki ve hayvan durumlarındaki karşıtlıkları fark ettiler. Aforizmalarda, litota (basitlik) ile birlikte abartma, zıt iki parçalı atasözlerinin temeli olarak kullanılır. Bilmecelerde nesneleri büyüten abartılı bir metafor vardır. Geleneksel konuşma sözdiziminde çeşitli dileklerin formüllerinde abartma, duygusallıklarını artırmaya yardımcı olur. Aforizmaların duygusal ve estetik etkisinin güçlendirilmesi, konuşma seslerinin amaçlı seçimiyle (alliterasyon, anafor, epifora, kafiye) ilişkili sesler tarafından da kolaylaştırılır.