Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: Sultan SÖKMEN, Zeynep BALKANAL

Konular:Beşeri Bilimler, Ortak Disiplinler

Anahtar Kelimeler:Şahmeran,Şahmeran Figürü,Şahmeran Efsaneleri,Anadolu Halk Sanatı,Anadolu Halk Kültürü.

Özet: Anadolu’da önemli bir figür olan Şahmeran evlere uğur getirdiğine inanılan efsanevi bir varlıktır. Şahmeran figürü yarı insan yarı yılan, bazen kadın bazen de erkek olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizin birçok yöresinde Şahmeran figürü dokuma, işleme, cam altı resimleri, bakır kaplar, baskı işleri, heykel, taş işleri vb. sanatlarda karşımıza çıkmaktadır. Çağdaş sanatlar olarak nitelendirilen resim ve heykel çalışmalarında da Şahmeran figürü sıklıkla görülmektedir. Literatürde Şahmeran konulu çok sayıda kaynak bulunmaktadır. Şahmeran efsanelerinin ortak noktası sır tutamamak ve ölümdür. Literatür taraması ve sözlü görüşmelerden elde edilen verilere göre bu efsanelerin yöreden yöreye farklılık gösterdiği görülmüştür. Anadolu sanatında Şahmeran figürünün sıklıkla uygulanması insanların bu figüre farklı anlamlar yüklediği şeklinde düşünülebilir. Şahmeran figürünün kimi insanlar evlerini koruduğuna, kimi insanlar ise nazar ve kötü ruhlardan kendilerini koruduğuna inanmaktadırlar. Çalışmanın amacı, Anadolu çağdaş ve halk sanatında bulunabilen Şahmeran figürlü örnekler doğrultusunda Anadolu sanatında bu figürün yeri ve önemini göstermektir. Bu amaç doğrultusunda çalışma, çağdaş sanatta ve halk sanatında Şahmeran başlıkları adı altında iki bölüm şeklinde yapılandırılmıştır. Birinci bölümde heykel ve resimde, ikinci bölümde halk sanatlarından cam altı resimleri, dokumalar (halı, kilim), işlemeler, doğal boya çalışmaları, bakır ürünlerde görülen Şahmeran figürlü bulunabilen örneklere açıklamaları ile yer verilmiştir.

---