Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi
Yazarlar: Hüccet VURAL
Konular:Fen
DOI:10.30910/turkjans.985895
Anahtar Kelimeler:Ağır metal kirliliği,Biyomonitor,Trafik kaynaklı kirleticiler,Peyzaj bitkileri
Özet: Kentsel alanlarda beklenmedik nüfus artışı ve değişen yaşam standartları beraberinde motorlu taşıt sayısının sürekli artışını meydana getirmiştir. Motorlu taşıt sayısının artışı bir taraftan trafik kaynaklı problemleri ortaya çıkarırken diğer taraftan da birçok kirleticiye kaynak teşkil etmiştir. Taşıtların sebep olduğu kirliliğin ana kaynağı olarak egzoz gazları, araç tekerlekleri, araç ve yolların aşınması ile ortaya çıkan ağır metallerdir. Ağır metaller, kirleticiler içerisinde insan sağlığını tehdit eden en önemli kirletici olarak gösterilmektedir. Bunun yanında ağır metallerin birikme ve doğada uzun süre kalabilme özelliği sürekli olarak takip edilmesini zorunlu kılmaktadır. Ağır metal kirliliğinin izlenmesinde ise yaygın olarak toprak ve bitki örneklerinden yararlanılmaktadır. Bu araştırmada Bingöl İlinin trafik kaynaklı ağır metal kirliliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bingöl kent merkezinde trafik yoğunluğu ve bağlantılı yol sayısına göre az, orta ve yoğun trafiği barındıran 3 kavşakta hem bitki hem de toprak örnekleri üzerinde ölçümler yapılarak altı elementin (Pb, Cd, Ni, Cr, Co, Cu) konsantrasyonlarının değişimi belirlenmiştir. Altı farklı bitki çeşidinden 18 bitki örneği ve 6 toprak örneği Bingöl Üniversitesi Merkezi Laboratuvarında ICP-MS cihazı ile analiz edilmiştir. Yapılan analiz ve değerlendirmelere göre hem bitki örneklerinde hem de toprak örneklerinde trafik yoğunluğuna paralel olarak ağır metal konsantrasyonlarında artış görülmektedir. Bitki örnekleri toprak örneklerine göre, iğne yapraklı bitkiler ise yaprağını döken bitkilere göre biyomonitor olarak daha fazla kullanılabilir olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonuçları Bingöl trafiğinin ağır metal kirliliği bakımından günümüz için risk oluşturacak düzeyde olmadığını göstermektedir. Ancak bu olumlu durumun sürdürülebilir olması için trafik yükünün daha fazla artmasının önlenmesi ve şehirlerarası ulaşım güzergâhının kent çevresinden geçirilmesi gerekmektedir. Ayrıca kent içi ulaşımda yeni ve eski yerleşim bölgelerini bağlayan alternatif ulaşım güzergâhlarının planlanarak trafik yoğunluğunun azaltılması önerilmektedir.