Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi
Yazarlar: Rukiye KARA, Mevlüt AKÇURA
Konular:Fen
DOI:10.30910/turkjans.995116
Anahtar Kelimeler:Sakız fasulyesi,Biplot,Korelasyon,Path,Faktör,Seleksiyon
Özet: Sakız fasulyesi çok yönlü kullanım alanına sahip olmasından dolayı son yıllarda farklı ülkelerde en fazla adaptasyon çalışması yürütülen bitkilerdendir. Bu araştırma Akdeniz ikliminin hâkim olduğu Türkiye’nin farklı çevrelerinde sakız fasulyesinde tane verimini artırmak için seleksiyon kriteri oluşturmak amacıyla yürütülmüştür. Araştırma 90 sakız fasulyesi genotipi ile 9x10 latis deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak dört faklı çevrede kurulmuş, 17 adet kantitatif özellik incelenmiştir. Sakız fasulyesinde yüksek tane verimine sahip olan genotipleri seçebilmek için seleksiyon kriteri oluşturmak amacıyla, korelasyon, faktör, biplot, regresyon ve path analizleri kullanılmıştır. Korelasyon analizine göre tane verimi ile bitkide bakla sayısı (NPP), bitkide tane sayısı (NSP), bitkide tane verimi (GYP), bitkide küme sayısı (NCP), 45. gün bitki boyu (45PH), 90. gün bitki boyu (90PH) arasında olumlu ve önemli, tane verimi ile bakla eni (WP), bakla boyu (LP) ve baklada tane sayısı (NGP) arasında ise olumsuz önemli korelasyonlar tespit edilmiştir. Faktör ve biplot analizi sonuçlarına göre 17 adet özellik dört faktöre indirgenmiş, faktörler toplam varyasyonun % 78.25'ini açıklamıştır. En önemli faktör grubu %38.81’lik açıklama oranı ile NPP, GY, NSP, NCP ve GYP den oluşmuştur. Path analizi tane veriminin % 76 sını açıklamıştır. Bu yönteme göre tane verimi üzerine en yüksek doğrudan etkiye bitki tane verimi (P=0.81) ve bitkide küme sayısı (P=0.25) sahip olmuştur. Regresyon analizi sonuçları da path analizine benzer olmuştur. Tane veriminin bağımlı değişken olduğu regresyon analizinde en yüksek B değerine bitki tane verimi (10.811) ve bitkide küme sayısı (3.11) sahip olmuştur. Söz konusu iki özelliğin eş doğrusallık istatistikleri açıklama oranı toplamı % 93 olarak gerçekleşmiştir. Tüm yöntemlerin sonuçlarına göre akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü bölgelerde sakız fasulyesinde tane verimini artırmak amacıyla oluşturulacak ıslah programlarında öncelikle doğrudan bitki tane verimi ve bitkide küme sayısına göre dolaylı yönden ise kümede bakla sayısı üzerinden seleksiyon yapılması ıslahçıların hedefine ulaşmalarını sağlayacaktır.