Rast Müzikoloji Dergisi
Yazarlar: Bekir Şahin BALOĞLU, Bedirhan BÜYÜKDUMAN
Konular:Müzik
DOI:10.12975/rastmd.2021925
Anahtar Kelimeler:Mızraplı sazlar,Fasıl,Refakat,İcra Nota Farklılığı,Ağır Aksak,Değişim
Özet: Batı ile birlikte yaşamak yerine Batılılaşmak zorunda olan Osmanlı’da, bu yeni yaşam biçimini kabulleniş alt sınıfta ağır bir tempoda gerçekleşirken üst sınıf, yenilikleri daha hızlı bir şekilde karşılıyordu. Bu sebepledir ki Türk Batılılaşma tarihi büyük oranda üst sınıftaki hareketliliğin tarihidir. Toplumsal kabullenişin siyasî derinliği bir yana müzikte, özellikle de fasıl türünde görünen sonuçlar, İmparatorluğun son yüzyılının kısa bir hülasasını verir. Zira bu fasıllar, yeni üst ve alt sınıfın kesiştiği ve buluştuğu mekanlarda, ortaklaşan bir müzik beğenisi sembolüdür. Bu tarihsel dönüşümün izlerinin sürüldüğü çalışmamızda nota üzerinde üslup farkı belirtilmeyen bir eserin, direklerarası Fasıl üslubunda icra edilirken enstrümanlarda dikkat edilen hususlar pratikteki örnekleri üzerinden gösterilecektir. Canlı ve neşeli bir tarz olan direklerarası fasıl icrasında uzun sesli enstrümanların melodinin köşe başı olan bir tek sesi uzunca tınlatarak bıraktığı canlılık etkisi yahut nağme iskeletinin üst ve alt bölgelerinde geleneksel motiflerle yaptığı yaratıcı süslemeler bu sazların yapısının direklerarası fasılda dikkat çeken hususiyetlerindendir. Lakin direklerarası fasılın dinamik yönünü en belirgin şekilde gösteren enstrümanlar tef ve darbuka gibi ritim enstrümanları ve ud, kanun gibi mızraplı enstrümanlardır. Direklerarası faslı, çıkan girift sonuca binaen bir bütün olarak değerlendirdiğimiz için buna etki eden her enstrüman ve fasıl içinde yarattıkları canlılık teknikleri çalışmamızın menzilinde yer almaktadır.