Sosyoloji Dergisi
Yazarlar: Adem SAĞIR
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Kültür,Kimlik,Batı Karadeniz,Köçek,Köçeklik
Özet: Kültür gündelik hayatı düzenleyen maddi-manevi pratiklerdir. Düşünceden davranışlara, yemekten giyim-kuşama kadar her alanda izini sürmek mümkündür. Kültür, aynı zamanda toplulukları birbirinden ayıran temel ölçütlerin toplamı olarak da karşımıza durmaktadır. Bu çalışmada kültürün gündelik hayatta önemli yansımalarından birisi olan eğlence hayatı üzerinde durulacaktır. Eğlence hayatının merkezine yerleştirilen temel pratiklerden birisi ise köçeklik kültürüdür. Köçeklik kültürü tarihsel süreç itibariyle düşünüldüğünde oldukça eskiye götürülebilir duran eğlenme pratiklerinden birisidir. Kuşkusuz geçmişten bugüne pek çok değişimler geçirerek varlığını devam ettirmektedir. Bugün köçeklik kültürününyaygın karşımıza çıktığı bölgelerden birisi Batı Karadeniz Bölgesi’dir. Köçeklik, Zonguldak, Bartın, Karabük, Kastamonu, Çankırı ve Sinop illerinin içinde yer aldığı bir coğrafyada hem düğünlerin hem de şehir tanıtımlarının vazgeçilmez unsurlarından birisidir. Tarih boyunca çeşitli sebeplerle yasaklanmış olsa da adı geçen yerlerde yöresel olarak yaşatılmaya ve bir eğlence biçimi olarak kullanılmaya devam etmektedir. Yöresel bir özelliğe sahip olmakla birlikte köçekliğin babadan-oğula usta-çırak ilişkisiyle kuşaklararası bağlantıları sağlayan yönüyle de dikkat çekmektedir. Köçeklik kültürü, günümüzde eğitim, kıyafet, oynayış tarzları bakımından çeşitli değişimlere uğramıştır. Bu değişimlerin yöresel farklılıklar gösterdiğini de ayrıca belirtmek gerekir. Bu çalışma 6 aylık bir zaman dilimine yayılmış nitel bir araştırmanın verilerinden oluşmaktadır. Çalışmada nitel bir araştırma deseni olarak yarı yapılandırılmış mülakat tekniği kullanılmıştır. Araştırmada farklı zamanlarda bir araya gelinmiş 8 köçekle yapılan mülakat sonuçları yer almaktadır. Çalışmanın ilk bölümü kültür kimlik ilişkisinin gündelik hayat içerisinde bir yansıması olarak düşünülmüş eğlenme biçimlerinin uzantıları üzerine ayrılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise köçeklik kültürünün doğuşu, tarihsel değişim süreci, günümüze nasıl ulaşmış olduğu, köçeklerin çalışma ortamları, eğitimleri, kıyafetleri hakkında bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Son bölümde çalışma dâhilinde yapılmış mülakatlardan katılımcılara ait anlatılar sunularak günümüz köçeklik geleneği ve mesleği hakkında elde edilen veriler çözümlenmiştir.