Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemleri Dergisi

Yazarlar: Uğur TANGO, Mehmet TOPÇU

Konular:Mühendislik

Anahtar Kelimeler:Erişilebilirlik,Coğrafi Bilgi Sistemleri,Mekansal Analiz,Kentsel Donatı Alanları,Erişilebilirlik Analiz Teknikleri

Özet: Erişilebilirlik fiziksel mekânda yaşayan nüfusun yapılı çevrede var olan ulaşabilme ve bu hizmetlerden faydalanabilme kolaylığını gösteren bir ölçüdür. Kentlerde yaşayan insanların hayatlarına katkı sağlayabilmek, kolaylaştırabilmek ve ihtiyaçlarının giderebilmek için kentsel mekânda donatı alanlarından yararlanması gerekmektedir. İnsanlara hizmet etmesi amacıyla kentsel alanda ayrılan donatı alanlarının uygun büyüklük ve erişilebilir konumda olması oldukça önem arz etmektedir. Günümüz planlama çalışmalarında kentsel donatı alanlarının planlanmasında ve belirlenmesinde coğrafi bilgi sistemleri kullanılmamaktadır. Bu tür araçların kullanılmaması karar vericiler tarafından erişilebilirliğin daha etkin ve gerçekçi olarak ölçülmesinin önüne geçmektedir. Buna bağlı olarak donatı alanlarında zaman ve mesafe ölçütlerin tutturulamaması, nüfus dağılımının doğru ve etkin bir şekilde yapılamaması ve bunun gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada temel amaç coğrafi bilgi sistemlerinde kullanılan farklı erişilebilirlik analiz tekniklerini belirli kentsel donatılar üzerinden, mekânsal (İlkokul alanları) ve zamansal (Aile sağlığı merkezleri) erişilebilirlik konseptinde karşılaştırmalı olarak değerlendirmektir. Belirlenen amaç çerçevesinde Esri ArcGIS programında kullanılan yedi analiz tekniği (tampon, yoğunluk, servis alanı, en yakın tesis, OD maliyet matrisi, konum tahsisi ve balık ağı) Mardin ili Kızıltepe ilçesi örnekleminde test edilmiştir. Zaman ve mesafe yönünde yapılan tüm analiz çalışmalarında Kızıltepe ilçesinde yer alan ilkokul ve aile sağlığı merkezlerinin erişilebilir konumda, mesafede ve yeterlilikte olmadığı tüm analiz tekniklerinin ortak bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.

---