Fiscaoeconomia

Yazarlar: İnan AKDAĞ

Konular:Sosyal

DOI:10.25295/fsecon.871698

Anahtar Kelimeler:Eleştirel Teori,Yeni Eleştirel Teori,Post Marksizm,Özne,İktidar

Özet: Toplumsal yaşamın çelişkili yapısı, eleştirel teorinin ortaya çıkışını, yazılı tarihin başlarına kadar götürmüştür. İnsanlık, çevresine, sürekli eleştirel bir çerçeveden bakmıştır. Bu bağlamda sistematik bakış açısı, zamanla, gelenekler yaratmıştır. Bu çalışmada amaç, sistematik eleştiri bakış açısı olan eleştirel teori ve o gelenekten gelen yeni eleştirel teoriyi incelemektir. Yeni eleştirel teori, 1960’larla birlikte ortaya çıkan, klasik eleştirel teori ile süreklilik içerisinde kopuş ilişkisi olan bir düşünce sistemidir. Post modern felsefeden temel alan bu bakış açısı, temelinde klasik eleştirel teorinin izlerini taşımış ancak klasik eleştirel teoriyi aşmıştır. Özne ve iktidar olgusuna bakış açısından yeni eleştirel teoriyi irdeleyen bu çalışma, klasik eleştirel teori ile yeni eleştirel teori arasında süreklilik içerisinde kopuş ilişkisi tespit etmiştir. Klasik teori, özne konusunda sınıfları ve onların arasında ayrıcalıklı özne olarak işçi sınıfını vurgularken yeni eleştirel teori, özne yerine özne konumlarını ve çoğul özneler olarak kimlikleri ikame etmiştir. Ek olarak, klasik eleştirel teori, iktidara gelmeyi savunurken yeni eleştirel teori iktidar olgusuna mesafeli yaklaşmıştır. Politik anlamda, klasik eleştirel teori, politik proje olarak sosyalizm hedefi koyarken yeni eleştirel teori, liberal demokrasi içerisinde reform arayışı içerisindedir. Sınıfsal kökleri itibarıyla, klasik eleştirel teori, işçi sınıfının düşünce biçimiyken yeni eleştirel teori küçük burjuvazinin düşünce tarzı olmuştur. Çalışmanın kapsamı, 1968 sonrası biçimlenen yeni eleştirel teoridir. Çalışmanın hipotezi, politik bağlamda yeni eleştirel teori, klasik eleştirel teoriden süreklilik içinde kopuş anlamına gelmektedir.

---