Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi

Yazarlar: Nalan DÖNMEZ YAKARÇELİK

Konular:Tarih

Anahtar Kelimeler:Türbe,Barbaros Hayreddin Paşa,Kaptan Paşa

Özet: Mimar Sinan’ın eseri olan Barbaros Hayreddin Paşa’nın türbesi, 16. yüzyılın klasik Osmanlı devri mimarisine uygun biçimde inşa edilmiştir. Kesme taştan, sekizgen planlı olarak yapılan türbenin girişi tonozlu olup, kitabesinde “Hâzâ türbe- i fâtih-i Cezayir ve Tunus, merhum Gâzi Kapudan Hayrüddin Paşa Rahmetullahi aleyh- sene 948” ve “Allâhümmeftah lena ebvâbe rahmetike” yazılıdır. Kubbedeki “1278” tarihli madalyon içinde Besmele ile “Rabbenâftah beynenâ ve beyne kavminâ bil-hakkı ve ente Hayru’l-fâtihîn” hattı bulunur. İçindeki dört sanduka; Kaptan-ı Derya Cafer Paşa, Hasan Paşa, Barbaros Hayreddin Paşa ve karısı Bala Hatun’u temsil etmektedir. Barbaros, Beşiktaş Deve Meydanı’nda konağı, medresesi ve hamamının yanına türbesini de inşa ettirerek bir yapılar topluluğu oluşturmuştur. Vakfiyesine, türbedarın giderleri ve ölümünden sonra sürekli yakılmasını vasiyet ettiği kandil masrafları eklenmiştir. Meydandaki yapıların çoğu kentleşme tırpanından kurtulamamış, günümüze sadece türbe kalabilmiştir. 19. yüzyılın başından itibaren türbeyle ilgili belgelere sık rastlanmaktadır. Haziresine yapılan Beşiktaş Muhafızı Yedi Sekiz Hasan Paşa’nın türbesi 1937’de yıktırılarak çevresi düzenlenmiştir. Türbeler Müdürlüğü’ne bağlı olan yapı, 1975’te Deniz Müzesi’ne devredilmiş olup iki büyük restorasyondan geçmiştir. Türbe kitabesindeki “sene 948” tarihine bakılırsa, 1541-1542 yılında inşa edildiği düşünülmektedir. Ancak Paşa’nın 1534’te yazdırdığı vakfiyesinde, bu yapıdan “müceddeden bina eylediğim türbe-i şerifime” olarak bahsedilmesi, yeni yapıldığını ortaya koymaktadır. Bu tür bir mezar inşası, Paşa’nın sağlamcı karakterini pekiştiren bir davranış olarak gözükmektedir.

---