Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi
Yazarlar: İlter Kutlu HATİPOĞLU, Şerif Can HATİPOĞLU
Konular:Sosyal
Anahtar Kelimeler:Erozyon,CBS,Uzaktan Algılama,ICONA,MICONA,Harşit Çayı,Doğu Karadeniz Bölümü
Özet: Türkiye kısa mesafede büyük yükseklik farklarının görüldüğü oldukça arızalı bir topografyaya sahiptir. Bu arızalı yapının oluşmasında akarsu şekillendirmesi etkilidir. Özellikle batıdan doğuya gidildikçe akarsuların aşındırma ve taşıma faaliyetleri şekillendirmede öne çıkmaktadır. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Harşit Çayı da özellikle yukarı çığırında yoğun aşınma ve taşınma faaliyetine sahne olmaktadır. Harşit Çayı, Gümüşhane Dağları’nın kuzeydoğuya bakan yamaçlarından doğup, Doğu Karadeniz Dağları’nı aşarak iç kesimlerden Karadeniz’e ulaşan bir akarsudur. Ana kol uzunluğu 177 km olan akarsuyun su toplama havzası 3311 km2 alana sahiptir. Bu çalışmada Harşit Çayı Havzası’nın erozyon risklerinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla erozyon risk derecelendirmesi sunan ve havza tabanlı çalışmalarda kolay kullanılabilen ICONA modeli ile bu yönteme yükseklik ve toprak kalınlığı verileri eklenerek geliştirilen MICONA modelleri karşılaştırılmıştır. Farklı CBS ve UA yöntem ve tekniklerinin bir arada kullanıldığı çalışmanın özellikle veri toplama aşamasında arazi çalışmaları önemli paya sahiptir. MICONA modeli dikkate alındığında Harşit Çayı Havzası’nda “Çok Yüksek” erozyon riskine sahip alanlar ICONA modeline göre 85,4 km2, “Yüksek” erozyon riskine sahip alanlar ise ICONA modeline göre 154,8 km2 daha fazladır. “Çok Yüksek” ve “Yüksek” riskli alanlar bir arada değerlendirildiğinde çalışma sahasında MICONA modelinin ICONA modeline göre 240,2 km2 daha geniş bir alanı riskli gösterdiği görülmektedir. Bütün veriler bir arada değerlendirildiğinde, Harşit Çayı Havzası’nda erozyon riskinin yüksek olduğu ortaya çıkmaktadır. Bunda yanlış arazi kullanımının rolü büyüktür. Bu durumun önüne geçebilmek için havza tabanlı yönetim planları oluşturulmalı ve doğal bitki örtüsünün tahrip edildiği alanlar iyileştirilmelidir.