Anadolu ve Balkan Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: MURAT KARATAŞ

Konular:Sosyal

DOI:10.32953/abad.550244

Anahtar Kelimeler:12 Mart Muhtırası,Süleyman Demirel,Asker-Sivil İlişkileri,Partiler Üstü Hükümet

Özet: Bu makalede, Türkiye’de Asker- Sivil ilişkileri bağlamında 12 Mart 1971 Muhtırası ve partiler üstü hükümet modeli konu edilmiştir. Demokratik rejimde bir siyasi aktör olarak yeri bulunmayan askerler, 27 Mayıs 1960 darbesi ile Türkiye’nin reel siyasetinde başrol oyuncusu durumuna gelmiş ve dönem boyunca bu konumu sürdürme çabası içerisinde olmuşlardır. 12 Mart’a giden süreçte 27 Mayıs’ın doğurduğu uygulama sorunları ve Başbakan Süleyman Demirel’in 1965-1971 döneminde uyguladığı iç-dış politikalar ülkede siyasi, sosyal ve ekonomik buhran ortamı oluşturmuştur. Sonuçta bu durumdan çıkılmasını isteyen askerler kendi istedikleri isimleri ülke yönetimine getirmek ve kendi reformlarını millete dayatmak amacıyla 12 Mart 1971 tarihinde Başbakan Demirel’e muhtıra vermişlerdir. 12 Mart’ta askerler 27 Mayıs’tan farklı olarak TBMM ve siyasi partileri kapatmamış siyasilere karşı yargılama ve hapis gibi eylemlere girişmemişlerdir. Buna rağmen askerler bu dönemde ülkedeki buhranın sebebi olarak 1961 Anayasası’nı ve siyasi partileri göstermişlerdir. Yaklaşık otuz ay sürecek “Ara Rejim” döneminde askerlerin uygun gördükleri isimlerden oluşan partiler üstü hükümetler ülkenin ihtiyaç duyduğu reformları yapmaya çalışmıştır. Ancak büyük umut bağlanan dört partiler üstü hükümetin farklı sebeplerle başarısızlığı ülkedeki siyasi, sosyal ve ekonomik buhranın derinleşmesine buna bağlı olarak da 12 Eylül 1980’de askerlerin sivil siyasete yeniden müdahalesine sebep olmuştur.

---