Yeni Fikir Uluslararası Akademik Fikir Araştırma Dergisi
Yazarlar: Aysun SARIBEY HAYKIRAN
Konular:-
Anahtar Kelimeler:1831 Nüfus Sayımı,Nüfus Defteri,Güzelhisar Kazası,Paşa Mahallesi,Cami- i Atik Mahallesi. Ulu Cami.
Özet: Bir yerdeki nüfusun belli zaman diliminde sayılma işi anlamına gelen nüfus sayımları devletlerin sahip oldukları nüfus potansiyellerinin tespitinde önemli bir veri kaynağıdır. Devletlerin denetimleri altındaki nüfusu daha iyi tanıyarak daha etkin bir yönetim mekanizmasını oluşturabilmesi ancak yapılan nüfus sayımları sayesinde mümkün olabilmiştir. Her devlette olduğu gibi Osmanlı İmparatorluğu'nda da sosyo-ekonomik açıdan toplumların kalkınmasında önemli rolü olan nüfusun sayımı, XIX. yüzyıl başlarında İmparatorluğu'nun dağılma ve çöküş döneminde devleti kurtarma çabalarının bir sonucu olarak arazi ve mal mülk sayımı ile birlikte önem kazanmıştır. Başlangıçta askerlik ve vergi tespiti amacıyla yalnızca erkeklerin sayıldığı modern anlamdaki ilk nüfus sayımı II. Mahmud döneminde 1831 tarihinde gerçekleşmiş ve bu sayımlar İmparatorluğun çöküşüne kadar belirli periyotlarla devam etmiştir. Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Nüfus Defterleri Kataloğu'nda yer alan NFS.d.03008 Numaralı, H. 1246/M.1831 tarihli Güzelhisar Kazası'na bağlı mahalle ve köylerin nüfusunu içeren defterdeki verilerden kazaya bağlı mütesellim dairesinin de yer aldığı ve bu nedenle de Güzelhisar Kazası'nın aynı zamanda idari merkezi konumundaki PaşaMahallesi olarak bilinen diğer adıyla Cami- Atik Mahallesi'ne ilişkin kayıtlar değerlendirilecektir. Ayrıca çalışma, ikinci el kaynaklarla da desteklenerek Cami- Atik Mahallesi'nin nüfusunun nitelik ve nicelikleri ortaya konulmaya çalışılacaktır.