Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi

Yazarlar: Murat TEKİNER

Konular:Fen

DOI:10.30910/turkjans.775509

Anahtar Kelimeler:Sulama şebekeleri,Karşılaştırmalı değerlendirme,Mali yeterlilik oranı,Birim sulama suyu enerji masrafı,Birim sulanan alan enerji masrafı

Özet: Üç farklı havzadaki pompajlı üç sulama birliğinin, 2009-2017 yılları arasındaki 9 yıllık ortalama verileri kullanılarak tarımsal ve ekonomik etkinlik gösterge setinden oluşan 12 gösterge ile sulama sistem performansları karşılaştırılmıştır. Dört tarımsal etkinlik göstergesinden ikisinde (SO:%71.8 ve ÇSO:%0.0) diğerlerine göre daha iyi durumda olan Büyük Menderes Havzasındaki Gümüşsu Pompaj Sulama Birliğinde çiftçi sulaması, II. ürün sulaması ve şebeke dışı sulaması hiç yapılmadığı belirlenmiştir. Sulu tarım bakımından (FSAO:%88.1)etkin birlik Susurluk Havzasındaki Karacabey Ova Köyleri Sulama Birliği iken şebekesi ile oransal olarakfazla alan sulayan (ŞSO:%95.2) birlik Doğu Akdeniz Havzasındaki Mersin Sulama Birliği olmuş ve bunufazla şebeke dışı sulama yapan birlik olarak elde ettiği tespit edilmiştir. Ekonomik etkinlik göstergelerinden 4 tanesinde (SÜTP:%87.9, TSÜTP:%103.1, MKO:%83.8, BMGO:%36.3) Gümüşsu Pompaj Sulama Birliği diğer 4 tanesinde (BSSEM:0.0078 TL m-3, BSAEM:56 TL ha-1, TİBYM:353 TL ha-1, MYO:1.02) ise Karacabey Ova Köyleri Sulama Birliği’nin daha iyi durumda olduğu saptanmıştır. Ekonomik etkinlik göstergelerin 7’sinde Gümüşsu ve Karacabey’e göre daha geride olan Mersin Sulama Birliği’nde ortalama su ücreti (113.16 TL da-1) diğerlerine göre oldukça yüksek olduğu ve SÜTP’ün %33.5 ile oldukça düşük gerçekleştiği tespit edilmiştir. Her 1 ha suladığı alan için ortalama 1 242 TL masraf yapan Mersin, bu masrafın neredeyse yarısını sulama suyu temini için harcadığı belirlenmiştir. Karacabey, BMGO değerinden de (%96.3) anlaşılacağı gibi düzenli ve yeterli bakım yapmadığı bu nedenle de her yıl büyük onarımlar yapmak durumunda kaldığı anlaşılmaktadır. Sulama sezonu içerisinde olan bu onarımlardan dolayı da çiftçilerin şebekeye güvenmeyerek sulanan alan içerisindeki %19.3 gibi büyük bir oranı kendi imkanları ile suladığı belirlenmiştir.

---