Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: İbrahim İ. ÖZTAHTALI, Şebnem TELCİ DERELİ
Konular:Beşeri Bilimler, Ortak Disiplinler
Anahtar Kelimeler:Tiyatro izleme alışkanlığı,Tiyatro talebi
Özet: Toplumsal hayatın önemli bir bölümünü oluşturan sanatsal faaliyetler arasında tiyatro, organizasyonel olarak belki deeski geçmişe sahip olanıdır. Daha çok sosyal hayatın içinden yine sosyal ve bireysel kesitleri ve hayatın kendisini gözler önüne seren tiyatro, yüzyıllar boyunca insanın kendisine ayna tuttuğu ve kendisini görmeye ve göstermeye çalıştığı bir gelişim sergilemiştir. En ilkel biçimlerinden günümüze kadar bu anlayış değişmemiştir. Tiyatro toplumun her katmanına hitap edebilen bir yapıdayken günümüze yaklaştıkça kent yaşamındaki hayat şartları ve ekonomik zorluklar nedeniyle seyircisi azalan bir konuma gelmiştir. Televizyon, sinema ve dijital eğlence kanallarının çoğalması da bu sonucu etkileyen faktörler arasındadır. Dikkat çekilmesi gereken bir başka önemli nokta da tiyatro faaliyet ve katılımında zaman-para ilişkisidir. Kentli yaşamın zamanı etkin ve planlı kullanma alışkanlığının olmasının yanına ekonomik güçlükler de eklenince günümüzde tiyatrodan uzaklaşma devam etmektedir. Eski bir metinde geçen “Seviş, gevişten gelir.” atasözü, sanata ve sanatsal faaliyete katılımdaki azalışı daha açık ifade etmektedir. Sanatsal faaliyetlere iştiraki arttırmanın ilk koşulu insanların öncelikle temel ihtiyaçlarını rahatlıkla tedarik ediyor olmalarıdır. Günümüzde tiyatro izleme talep ve katılımının bireyler arasındaki değişkenler doğrultusunda ve çeşitli imkân ve olanaklar karşısında farklılık gösterdiği ortadadır. Bilet fiyatlarındaki değişkenler salonların yetersizliği, uzaklığı, ulaşımın zorluğu, katılım istatistiklerinden seyirci sayılarına kadar neredeyse her anlamda farklılık göstermektedir. Daha önce tiyatro ve gösteri sanatları ekonomisi ve talep tahminleri konusunda araştırmacılar tarafından çalışmalar yapılmıştır. Halkın sanatsal faaliyetlere katılım oranları, sanat eğitimi, fiyat, sosyal ve ekonomik değişkenlerin tiyatro, klasik müzik, dans, opera ve bale gibi gösteri sanatlarına olan talebi ne derece etkilediği araştırılmıştır. Bu çalışmaların önemli bir bölümünde belirlenmek istenen sanatsal faaliyetin içinde bulunduğu etkinliklerden, kişilerin talepleri araştırılarak katılım sıklığının ne derece ve hangi sanatsal faaliyete olduğu belirlenmek istenmiştir. Bu sanatsal faaliyetlerde ki katılım düzeyinin fiyat, sosyal ve ekonomik anlamda ne derece etkili olduğu saptanmıştır. Konuyla ilgili tespitlerin daha gerçekçi olabilmesi için performans sanatlarındaki talep seviyelerinin katılım ve sanat formları arasında nasıl farklılaştığını anlamak için aynı zamanda katılımla ilgili sosyo-demografik ve diğer karakteristik özelliklerin de bilinmesi gerekmektedir. Literatürde eğitimin sanat katılımını etkileyenönemli belirleyici olduğu görülmektedir. Bu çalışmada belirlenmek istenen birçok sanatsal faaliyetin içinde bulunduğu etkinliklerden, kişilerin talepleri araştırılarak katılım sıklığının ne derece ve hangi sanatsal faaliyete olduğu belirlenmek istenmiştir. Bu araştırmada nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nicel araştırma, olay ve olguları sayısal olarak ifade edilebilir, gözlenebilir ve ölçülebilir kılan bir bilimsel araştırma yöntemidir. Çalışma İzmit Belediyesi personelinin tiyatro izleme talebine etki eden demografik faktörlerin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma ile ilgili yerli ve yabancı kaynak taraması yapılarak konu ile ilgili ulaşılabilen kaynaklar çalışmada kullanılmıştır. 257 katılımcı ile gerçekleştirilen bu çalışma nicel araştırma yöntemlerinden tarama modelinde 22 sorudan oluşan anket formu ile yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre cinsiyet dağılımına bakıldığında 133 Erkek, 124 kadın katılımcı bulunmaktadır. Katılımcılar 35-40 yaş arasında yoğunlaşmıştır. Çalışmaya katılan katılımcıların büyük çoğunluğu tiyatroyaaz bir defa gitmiştir. Demografik değişkenlerin tiyatro izleme alışkanlıklarında önemli bir etkiye sahip olmadığı, katılımcıların tiyatroya gitmeme nedenlerine ilişkin dağılımlarında zaman yetersizliği ve tiyatro etkinliklerine ilişkin bilgilendirmenin eksik olmasından dolayı istedikleri kültürel faaliyetlere ilişkin dağılıma göreçok katılmak istenen etkinliklerinin yetersiz olduğu katılımcılar tarafından dile getirilmiştir. Değişkenlerin tespit edilmesine yönelik bir çalışmadır. Bu amaçla ilişki ve kurumların etkinliklere ilişkin bilgilendirmelerini daha etkin kılacak araçlar kullanmaları önerilebilir.