Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Mine Artu MUTLUGÜN, Yasemin TOPUZ
Konular:Beşeri Bilimler, Ortak Disiplinler
Anahtar Kelimeler:Hikâye Anlatımı,Dijital Hikâyecilik
Özet: Yazılı kaynakların ortaya çıkmasından çok önce varlık göstermeye başlayan “hikâye anlatıcılığı” kavramı, çağımızdaki gelişmeler ve beraberinde getirdiği bilimsel ve teknolojik zenginliklerin de katkısı ile oldukça farklı boyutlara taşınmıştır. Mağara duvarlarına çizilen av hikâyeleri ile başlayan insanın hikâyeleme süreci günümüzde kitle iletişim araçlarının gelişmesiyle birlikte biçimsel ve içeriksel anlamda farklı bir noktaya doğru yol almaktadır. Hikâyelerin sanal ortamlara aktarılması ve teknolojik araçlar vasıtası ile hikâyeleştirilmesi artık daha interaktif bir süreci tanımlamaktadır. Teknolojinin gelişmesi ile hikâye kavramı kadar anlatan/dinleyen ilişkisinde ve hikâyenin dilinde de çok derin değişimler ortaya çıkmıştır. Klasik hikâye ayrımında var olan anlatan/dinleyen ilişkisi teknolojik ortamlar vasıtasıyla artık iç içe geçmiştir. Çalışmada hikâyenin anlatan ve dinleyen ilişkisi ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. Bu süreç içerisinde “çevrimiçi hikâye yazıcılığı” ve “interaktif hikâye yazıcılığı” gibi yeni kavramlar karşımıza çıkmaya başlamıştır. Bunun yanı sıra bilgisayar oyunları dahi hikâyeciliğin yeni türü olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Dijital iletişim araçlarının gelişmesi, çeşitlenmesi ve kullanımlarının kolaylaşmasıyla birlikte dijital hikâye üretiminde ciddi manada bir artışa sebep olmuştur. Bu çalışmada, toplumsal değişmeler, içinden geçilen çağın dinamikleri ve teknolojik ilerlemeler de dikkate alınarak hikâye anlatımının geçmişten günümüze uğradığı gelişimlerin seyrine değinilmiştir. Teknolojik gelişmelerin ışığında sözel dilden dijital platforma ve dolayısıyla dijital dile taşınan hikâye, bu yeni ortam ve yeni koşullar doğrultusunda gerek biçim ve gerekse içerik açısından önemli bir değişime uğramıştır. Teknolojik ortamlarda sinemada, televizyonda ve ilerleyen süreçte internet ortamında ortaya konan anlatıların sadece ‘hikâye’ kavramı ile tanımlanmasının yetersiz kalacağı gerçeği bu süreç içinde anlaşılmaya başlanmıştır. Dijital hikâye üretimi, beraberinde farklı kavramların ortaya çıkmasına da ortam yaratmıştır. Dijital dünyanın imkânları dahilinde daha ulaşılabilir ve daha kolay paylaşılabilir hale gelen anlatılar (hikâyeler) daha geniş kitleler tarafından daha görünür hale gelmeye ve yaygın iletişim platformları sayesinde hipermetin formuna bürünmeye başlamıştır. Bu durum hikâye anlatımında farklı disiplinlerin devreye girmesi ile hikâyenin daha farklı tanımlamalarının yapılmasını gerekli kılmıştır. Hikâye artık etkileşimli hale gelmiştir. Hikâye bireyselleşmiştir buna rağmen. Teknolojik altyapı sayesinde daha küresel bir alanda paylaşılmaktadır. Dijital hikâyenin potansiyelleri daha yeni yeni anlaşılmaya başlanmıştır. Buna rağmen dijital hikâyecilik kavramı üzerine yapılan çalışmalar günümüzde halen sınırlı sayıdadır. Dijital hikâyeciliğin sınırlarının veya sınırsızlığının tespiti, biçim ve içerik analizi, anlatan ve anlatılan üzerine yapılacak detaylı çalışmalar, dijital hikâyenin tanımlanması ve daha akademik bir bakış açısı geliştirilmesine katkı sağlayacaktır. Dijital hikâyelerin kimler tarafından ne zaman paylaşıldığı, kimler tarafından ne zaman okundukları ne zaman değiştirildikleri artık dijital dünyanın imkânları sayesinde bu sınırsız evrende hesaplanabilir bir hale gelmiştir. Hikâyecilik artık kitlesel bir sürece dönüşmüştür. Dijital hikâye aynı zamanda televizyon ve sinemayı tekeli altına almış, merkezî medya ve sermayeye karşı bir karşı çıkıştır. Profesyonel olmayan insanların hikâye paylaşmasına olanak vermektedir. Dolayısıyla dijital hikâyecilik kavramı çalışmada sadece anlatı olması açısından, biçimsel ve içeriksel açıdan değil, sosyal, ekonomik ve kültürel sonuçları açısından da değerlendirilmiştir. Hikâye kavramının geçtiği süreçler farklı örnekler üzerinden alınırken, dijital hikâyeciliğe uzanan süreç farklı kuramcıların görüşleri ışığında karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir. Bu çalışma, böylesi bir yeni teknolojik gerçeklik içerisinde varlığını değişerek/dönüşerek de olsa sürdüren yeni hikâye kavramına farklı bir bakış açısı geliştirmeyi,azından teknolojik hikâyecilik kavramının günümüzde geldiği son noktayı belirlemeyi hedeflemektedir. Temelde disiplinlerarası yaklaşım ışığında hikâyenin farklı ve yeni konumu tartışılmaktadır.