Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: Mustafa CEMİLOĞLU

Konular:Beşeri Bilimler, Ortak Disiplinler

Anahtar Kelimeler:Hlak,Etik,Değerler,Değerler Öğretimi

Özet: Etik ya da ahlak büyük ölçüde değerler içeren davranışlar bütünlüğü demektir. Son yıllarda eğitim-öğretim çevrelerinde değerler ve değerlerin öğretimi sıklıkla gündeme taşınmaktadır. Bu konuda makaleler yayınlanmakta, lisansüstü tezler yapılmaktadır. Talim ve Terbiye Kurulu da derslerin öğretim programına değerler eğitimi ilkelerini eklemektedir. Ahlakın ve erdemin dayanağı olan değerlerin eğitiminde belirli bir yolun, yöntemin bulunması ve bu yöntemlerin eğiticilere, uygulayıcılara öncelikle kazandırılması gerekir. Bu yol, keşfettirme ya da problem çözme dediğimiz işleyiş tarzıdır. Türk Dili ve Edebiyatı dersi değerler eğitimi uygulamalarına yer verilebilmek adına son derece elverişli bir derstir. Bu derste davranış ikilemlerini içeren metinlerin tartıştırılması öğrencilere değer kazandırma adına yapılabilecek işlemlerin başında yer almaktadır. Değer kazandırma adına yapılabilecekdoğru yol da budur. “Şunu yap, bunu yapma” yollu bir değer eğitimi gerçekleştirilememektedir. Millî Eğitim Bakanlığının da öğretmenlere yol gösterme adına öğretim programları ve ders kitapları başta olmak üzere eğitimin bileşenlerini eşgüdüm içerisinde planlayıp düzenlemesi gerekmektedir. Millî Eğitim Bakanlığı son birkaç yıldan beri “değerler” kavramı ile ilgili değişik çalışmalara imza atmakta ve eğitim-öğretim faaliyetleri içerisinde öğrencilere belirli değerlerin kazandırılabilmesi için de bazı yenilikleri hayata geçirmektedir. Yenilenen “Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programlarında “değerler” kavramının vurgulanarak işlenmesi de bu yeniliklerin bir parçası olarak görünmektedir. Elbette bütün bunların sonucu olarak da hem Türk Dili ve Edebiyatı dersinin okutulduğu Orta Öğretim okullarında hem de doğal olarak onlarla organik bir ilişki içerisinde bulunması gereken Eğitim Fakültelerinde “Değerler” üst başlığını taşıyan çalışmalara ağırlık verilmektedir. Bu durumu, Eğitim Fakültelerinde çalışmakta olan akademisyenlerin bilimsel yayınlarında ve Eğitim Bilimleri Enstitüleri kapsamında yaptırılmakta olan lisansüstü tezlerde de görmek mümkündür. Ortaöğretim basamağında gözlemlenen bütün bu gelişmeler daha önce hiç görmediğimiz, üzerinde hiç durulmamış bir çalışma biçimi değildir. Çünkü eski ifadesiyle “talim ve terbiye” ya da yeni ifadesiyle “eğitim-öğretim” terimlerinde yer alan “terbiye-eğitim” kavramı bizatihi “değer” kazandırmadan başka bir şey değildir. Elbette kazanılan bu “değerler” zaman içerisinde öğrencilerin tutumlarında ve davranışlarında gözlemlenmeye başlayınca verilmeye çalışılanlar da kazanılmış olmaktadır. O nedenledir ki, bakanlığın derslerin öğretim programlarında ve değişik çalışma alanlarında sık sık vurguladığı “Değerler Eğitimi” kavramı, daha önce üzerinde hiç çalışılmamış bir yenilik değildir. Belki, daha önce adı konulmamış, biraz rastlantıya bırakılmış, programlanmamış ve tanımlanmamış çalışmaların düzenlenmesidir ama elbette bu yanıyla da olumlu bir gelişmedir. Yalnız, Ortaöğretim basamağında yer alan bütün derslerin, “öğretim programı, “eğitim-öğretim etkinlikleri” ve “ölçme ve değerlendirme” olmak üzere üçlü bir yapısı vardır. Yine ders bütünlüğü içerisinde bu üç ayrıntının uyumluluk taşıyacak şekilde şekillendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle çalışmanın ilerleyen bölümlerinde “Değerler Eğitimi” kavramı, hem dersin öğretim programı hem “eğitim-öğretim etkinlikleri” hem de “ölçme ve değerlendirme” yönünden irdelenmeye çalışılacaktır. Ortaöğretim basamağında yürütülmekte olan derslerin temel amacı öğrencilere orta düzeyde bir bilgi ve kültür kazandırmaktır. Eğitimin temel hedeflerinden birisi, öğrenciye “değerler” kazandırmak ve bu değerleri tavır ve davranışlarına yansıtmalarını sağlamak ise bunun yolu “eğitim-öğretim süreçleri” içerisinde uygulanan bir dizi etkinlikten geçer. O etkinliklerden birisi de Türk Dili ve Edebiyatı Dersi okuma metinleri içerisinde yer alan “ikilemler” i ve “ahlaki çatışma” sahnelerini tartışma konusu yapmaktır. Öğrenciler bu tartışma seanslarında bir “biliş” e ulaşacaklar. Bu biliş, onları zamanla “değer” edinmeye, edinilen değerler de onunla koşut davranış kalıbına götürecektir. Psikologlar, “iyiler, doğrular ve güzeller” içerisindekiüst değerin “adalet” olduğunu savunuyorlar. Öyleyse, kazandırılacak ilk değerin de o olması gerekiyor.

---