İDEALKENT

Yazarlar: Aygül KILINÇ

Konular:Sosyal

DOI:10.31198/idealkent.433323

Anahtar Kelimeler:Osmanlı İmparatorluğu,Yarı-Sömürgeleşme ve Çevreleşme Süreci,Kentsel Formasyon,Sınıfsal Yapı,Kent İşlevleri

Özet: Bu çalışmada, yarı-sömürgeleşme ve çevreleşme sürecinde Osmanlı İmparatorluğu’nun 19. yüzyıldaki yönetsel yapısı, toprak rejimi ve üretim ilişkileri hakkında ayrıntılı bir çözümleme yapılmıştır. Bu verili durumun bir sonucu olarak belirginlik kazanan söz konusu dönemin kent dokusuna ışık tutulmak istenmiştir. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu, Batılı kapitalist ülkelerin politik ve ekonomik tahakkümü altında bulunmaktaydı. Bu süreçte askeri, idari ve sosyal alanlarda önemli reformlar gerçekleştirildi. Devlet yönetimi, kurumsal anlamda yeniden yapılandırılmak istendi. Hukuksal alanda yeni düzenlemeler hayata geçirildi. İmparatorluk ekonomisi de içteki gelişmelere bağlı olarak ve dış tahakkümün de etkisiyle değişip dönüşmeye başladı. Bu çalışmada, dönemin politik ve ekonomik konjonktürel koşullarında özellikle sermaye birikim durumunun ayırıcı unsurları bağlamında Osmanlı kent formasyonu incelenmiştir. Tüm bu gelişmelerin kentsel yapıyı nasıl ve ne yönde etkilediği/dönüştürdüğü konusuna açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Erişilen veriler ışığında kentsel alandaki yerel örgütlenme, sınıfsal yapı, beledi hizmetler ve kent bileşenleri betimlenmiştir. Çalışmanın hazırlanmasında söz konusu dönemi konu alan matbu kaynaklardan ve elektronik ortamdaki süreli yayınlardan yararlanılmıştır. Çalışmanın ulaştığı nihai sonuç ise sınırlı altyapı yatırımlarıyla kentsel gelişmenin ve beledi hizmetlerin İmparatorluğun İstanbul, İzmir gibi birkaç liman kentinde yoğunlaştığı yönündedir. İmparatorluğungelişmiş kenti olan İstanbul’da sadece etnik açıdan değil gelir bağlamında da sınıfsal bir farklılaşmanın belirginlik kazandığı görülmektedir. Diğer Osmanlı kentlerinin ise ağırlıklı olarak kırsal nitelikli bir görünüm içinde olduğu anlaşılmaktadır.  

---