Doğu Asya Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Cem YILMAZ
Konular:Siyasi Bilimler
Anahtar Kelimeler:Güney Çin Denizi,YükselÇin,Dokuz kesik çizgi,Münhasır Ekonomik Bölge,Serbest seyrüsefer,Yapay ada inşası
Özet: Uluslararası ilişkilerin ağırlık merkezinde Atlantik’in iki yakasından Asya’ya doğru bir kayma yaşandığı yoğunlukla dile getirilen bir husustur. İktisadi düzlemdeki gelişmelerin neden olduğu bu sürecin siyasi ve stratejik düzleme sirayet etmediğini düşünmek mümkün gözükmemektedir. Bu kapsamda, Güneydoğu Asya’da potansiyel anlaşmazlık ve çatışma konularının, bölgesel etkilerinin yanı sıra küresel yansımalarının olabileceği değerlendirilmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile Tayvan ve Japonya arasındaki siyasi sorunlar, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti’nin (Kuzey Kore) nükleer programı, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) müttefikleri ile birlikte ÇHC’yi çevrelemesi gibi önde gelen potansiyel çatışma konularının yanında, Güney Çin Denizi’nde, bölgenin aktörlerinin önemli bir bölümünün dahil olduğu deniz hukukuna ilişkin anlaşmazlık ve çatışmaların da önemi yadsınamaz. Bu anlaşmazlık ve çatışmaların ölçeğinin yükselmesi durumunda, iktisadi düzlem başta olmak üzere siyasi ve askeri düzlemde de küresel etkilerin ortaya çıkacağı değerlendirilmektedir. Dünya ticaret hacminin önemli bir kısmının akışının sağlandığı, zengin petrol ve doğalgaz kaynaklarına sahip olduğu öngörülen, balıkçılık olanaklarını ve biyolojik çeşitliliği bünyesinde barındıran Güney Çin Denizi, yüzlerce ada, adacık ve kayayı içermektedir. Kuzeyinde ÇHC’nin ve Tayvan’ın, doğusunda Filipinler’in, batısında Vietnam’ın, güneyinde Malezya ve Bruney Sultanlığının (Bruney) doğrudan anlaşmazlığa taraf olduğu görülmektedir. Deniz hukukuna ilişkin anlaşmazlıklar ile kastedilen bölgede yer alan adaların egemenliği, Münhasır Ekonomik Bölgelerin (MEB) tayini ile serbest seyrüsefer, yapay ada inşası ve adalar üzerinde askeri üs inşa edilmesidir. Çalışma kapsamında bu sorunlar, ÇHC’nin yükselişi ve iddialı dış politikası ile ABD’nin bölgesel müttefikleri ile çevreleme politikası bağlamında ele alınmış, sorunların küresel ve bölgesel etkileri vurgulanmıştır. Temel iddiamız, Pekin’in dış politika yaklaşımı kapsamında, Güney Çin Denizi’ne yönelik iddialarını yumuşatmasının zor gözüktüğü yönündedir. Pekin’in karşısında yer alan bölgesel aktörler ise ABD’nin siyasi ve askeri desteğine ihtiyaç duymaktadır. ABD dış politikasında Asya’nın artan ağırlığı ile birlikte değerlendirildiğinde sorunun, askerileşmeyi artıran bir kaynak ve ABD-ÇHC rekabetinin çatışmaya dönük sahası olduğu savunulmaktadır.