Doğu Asya Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: İ̇brahim RAMAZANİ
Konular:Siyasi Bilimler
Anahtar Kelimeler:İran,Çin,Doğu,Batı,Doğu’ya Bakış Stratejisi,Pehleviler,1979 İran İslam Cumhuriyeti
Özet: Devrim öncesi İran’ın Batı ile birlikte hareket etmesi Çin ile olan ilişkilerini durağan bir hale getirse de devrim sonrası ikili ilişkiler değişmeye başlamıştır. 1979 Devrimi ilk başlarda "Ne Batı Ne Doğu Bir Tek İslam Cumhuriyeti" sloganıyla başlasa da daha sonra bu slogan yerini Doğu’ya bakışa vermiştir. İran her ne kadar Batı’ya karşı Çin’i kendine bir müttefik olarak görse de ve bunu ima etmeye çalışsa da Çin’in İran’a bakışı Ortadoğu’da olan diğer ülkelere bakışından farklı bir bakış değildir ve ikili arasındaki ilişkileri bu çerçevede görmek gerekir. Hatemi döneminde nispi olarak hem Batı ve hem de Doğuyla iyi bir yönde seyreden ilişkiler Ahmedinejad ve Ruhani’nin cumhurbaşkanlığının ikinci döneminde tekrardan Doğu’ya bakış politikası İran tarafından izlenilmiştir. Çin, ABD ile bir yarışmada olsa da ABD’ni İran aleyhine uyguladığı ambargolarda ABD’nin yanında olmayı tercih etmiştir. Çin her zaman İran’la olan ilişkilerinde düşman olmadığı kadar dost olmadığını da ispatlamıştır. Özellikle ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesiyle birlikte Çin de İran ile ilişkilerine mesafe koymaya başlamış ve 2020’de İran’dan ithal ettiği petrol son 20 yılındüşük miktarı olmuştur. Görünen şu ki İran dış politikasında kesin karar veremeyecek durumdadır. Başka bir deyişle, Tahran’ın Washington ve bazı komşu ülkelerle kalıcı düşmanlığı, Çin ve Rusya gibi Doğu güçlerine her zaman, Tahran’ın uluslararası arenada çeşitli güvenilir seçeneklerden yoksun olduğunu ve tecrit içinde müzakere etme gücüne sahip olmadığını belirten bir mesaj olmuştur. Bu nedenle İran, her koşulda, bu ülkelere yakın olmaya mahkûmdur.