Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi

Yazarlar: Tuncay TÜRKBEN

Konular:Eğitim, Bilimsel Disiplinler

Anahtar Kelimeler:Türkçe eğitimi,Türkçe ders kitapları,Söz varlığı deyim varlığı,Deyim öğretimi

Özet: İnsanın duygu ve düşüncelerini tam olarak ifade etmesi zengin bir söz varlığına sahip olmasıyla mümkündür. Bu açıdan çocukların / öğrencilerin küçük yaştan itibaren ana dilimizin zenginliklerini, anlatım gücünü yansıtan söz varlığı öğelerini içeren yayınlarla buluşturulması gerekmektedir. Eğitim öğretim hayatında da ders kitaplarına seçilecek metinlerin anadilimizin söz varlığını yansıtması önem taşımaktadır. Bu araştırmanın amacı, ilköğretim 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarını deyim varlığı, sıklığı ve öğretimi yönüyle incelemektir.  Araştırma, nitel veri toplama yöntemlerinden doküman analizine dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu tarafından 2017–2018 yılında ilköğretim okulları 5, 6, 7 ve 8. sınıfları için ders kitabı olarak kabul edilen kitaplar, örneklemini ise Ankara ilinde okutulmakta olan ve “MEB ve EZDE” yayınevlerince hazırlanan Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler oluşturmaktadır. Araştırmanın evreni yazılı belgelerle sınırlandırılmıştır. Okuma metinleri çalışmanın kapsamına alınırken dinleme ve serbest okuma metinleri kapsam dışı bırakılmıştır.  Ders kitaplarında bulunan metinler deyim varlığı açısından incelenmiş; deyimlerin, metin türleri ve temalara göre sıklıkları belirlenmiştir. Bu çalışmada toplanan veriler, çalışmanın amacı doğrultusunda frekans hesaplamaları kullanılarak sınıflandırılmıştır. Ayrıca deyim öğretiminde kullanılan yöntem ve teknikler de ele alınıp incelenmiştir. Kitaplardan elde edilen bulgular tablolar ve şekillerle sunulmuş ve bulgular yorumlanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulardan hareketle Türkçe ders kitabı metinlerinin deyim varlığı açısından zengin olduğu söylenemez. Aynı şekilde deyim öğretiminde de fazla bir yöntem ve tekniğin kullanılmadığını görmekteyiz. Çalışmanın sonunda deyim öğretimi ile ilgili örnek etkinliklere yer verilmiştir. Ders kitaplarına metin seçiminde çocuğa görelik ilkesinden hareketle söz varlığı açısından zengin metinlerin seçilmesi önemli görülmektedir. Deyim öğretiminde bağlam temelli etkinliklerin oluşturulması, aktif öğrenme, iş birlikli yöntem ve tekniklerinden yararlanılması, yaratıcı drama uygulamalarına yer verilmesi öğrenmeyi daha kalıcı ve zevkli hâle getirecektir.

---