Mantık Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Kamil KÖMÜRCÜ
Konular:Mantık
Anahtar Kelimeler:Kategoriler,Şihabüddin Sühreverdî,Aristoteles,Logic
Özet: Mantık tarihinde ilk kategori teorisini ortaya atan kimsenin Aristoteles olduğu kabul edilir. Varlığın genel yüklemleri olarak tanımlanan kategorileri Aristoteles, öncelikli olarak Organon’un ikinci kitabı kabul edilen Kategoriler’de işlemiştir. Bunun yanında o, kategorileri Metafizik’te de ele almıştır. Sonraki süreçte kategoriler üzerine birçok tartışma olmuştur. Bunların başında kategorilerin sayısı ve onların mantığın konusu olup olmadığı meseleleri gelir. Kategoriler, düşüncenin ilkeleridir. Bu yönüyle onların mantığın inceleme alanına girdiği ileri sürülebilir. Ancak bunun dışında mantıkla bağlantısı olmayan bir konudur. Söz konusu gerekçeden dolayı kategoriler konusu çoğunlukla metafizik ilmi içerisinde ele alınmıştır. Ancak kategorileringenel kavramlar olarak telakki edilmesi, onların klasik mantık içinde incelenmesini gerekli kılmıştır. En genel anlamda kategorilerin sınırsız olduğu söylenebilir. Ancak felsefeciler belli sayıda kategori kabul etmeyi tercih etmişlerdir. Aristoteles bunları münhasıran bir kitapta ele alma ihtiyacı duymuştur. Aristoteles; cevher, nicelik, nitelik, görelik, zaman, mekân, durum, sahip olma, etki ve edilgi olmak üzere on kategori kabul etmiştir. “el-Maktül” unvanıyla bilinen Şihabüddin Sühreverdî’nin İslam düşüncesinde önemli bir yeri vardır. O, özellikle geliştirmiş olduğu mistik felsefe öğretisiyle bilinir. Sühreverdî başta mantık, fizik ve metafizik gibi felsefi konular olmak üzere birçok meselede önemli düşünceler ortaya koymuştur. O, kategorilerin yeri ve sayısı konusunda da kendine özgü bir yaklaşım sergilemiştir. İşte bu çalışmada onun kategoriler konusundaki görüşleri incelenmiştir.