İçtimaiyat
Yazarlar: Ercan ÇAĞLAYAN
Konular:Tarih
DOI:10.33709/ictimaiyat.477416
Anahtar Kelimeler:Cumhuriyet Halk Partisi,Tek Parti Dönemi,İntihab Bölgesi Raporları,Teftiş Bölgesi Raporları
Özet: Kemalist Cumhuriyet’in tek parti döneminde Vilayat-ı Şarkiye’de üzerinde hassasiyetle durduğu vilayetlerden biri Elazığ olduğundan Kemalist siyasal elitler tarafından bilhassa Şeyh Said hadisesinden sonra Elazığ hakkında çok sayıda rapor hazırlanmıştır. Elazığ hakkında çok çeşitli raporlar hazırlanmakla birlikte bu çalışmanın konusunu teşkil eden raporlar, CHP mebusları tarafından “intihab/seçim bölgesi” ve “teftiş bölgesi” başlığıyla hazırlanan raporlardır. “Yönetmek için bilmek” gayesiyle hazırlanan bu raporlar, mebusların kendi seçim bölgeleri ve parti müfettişlerinin kendi teftiş bölgeleri hakkında hazırladıkları raporlardan oluşuyordu. Otoriter bir rejim olan tek parti iktidarı, bu raporlar aracılığıyla aynı bölgenin denetimini çift yönlü olarak sağlayabiliyordu. Elinizdeki çalışma, CHP mebuslarının II. Dünya savaşı yıllarında “intihab bölgesi” ve “teftiş bölgesi” başlığıyla Elazığ hakkında hazırladıkları iki rapora dayanmaktadır. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri’nde yer alan sözü edilen raporlardan ilki, Elazığ mebusu ve CHP Umumi İdare Heyeti üyesi Fethi Altay’ın 1941 yılında “intihab bölgesi” Elazığ hakkında hazırlayıp CHP Genel Sekreterliği’ne sunduğu çok detaylı bir rapordur. İkinci rapor ise CHP Bitlis mebusu Muhtar Ertan tarafından 1943 yılında hazırlanan Elazığ bölgesi teftiş raporudur. Bu çalışmada bahsi geçen iki rapor esas alınarak Kemalist bürokratların gözüyle Elazığ’ın II. Dünya Savaşı yıllarındaki bürokrasisi ile vilayetin iktisat, ziraat, ulaşım, adalet, sağlık, eğitim ve kültür gibi alanlardaki fotoğrafı çekilmeye çalışılacaktır.