Acta Infologica
Yazarlar: Halit Alper TAYALI, Mehpare TİMOR
Konular:Mühendislik, Ortak Disiplinler
Anahtar Kelimeler:Çok Kriterli Karar Analizi,Çok Kriterli Karar Verme,Karşılaştırmalar Matrisi,Vektörel Normalizasyon
Özet: Bu çalışmada çok kriterli karar analizi yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ile sıralama yöntemini temel alan çok kriterli bir nesnel sıralama yöntemi sunulmaktadır. Çok kriterli karar analizi yöntemleri, matematiksel altyapılarındaki farklılıklar nedeniyle, aynı sıralama problemi için farklı sıralama çözümleri üretebilmektedir. AHP ile sıralama yönteminde karar vericilerin 1-9 ölçeğinde belirttiği tercihler ile pozitif karşılaştırmalar matrisleri oluşturulmaktadır. Ancak karar vericiler ufak çaplı bir sıralama problemi için bile çok sayıda karşılaştırma yaparken öznel yargılar tutarsız sıralamalara neden olabilmektedir. Bu çalışmada sunulan AHP’nin sadeleştirilmiş hali olan İstatistiksel Varyans Prosedürü (İVP) temelli AHP (İVP-AHP), çok kriterli bir veri setindeki alternatiflerin sıralamasını maliyetli anket süreçlerine başvurmadan kriter değerlerine göre belirlemektedir. Nesnel bir sıralama için İVP ve vektörel normalizasyonu AHP ile bütünleştiren İVP-AHP yönteminde kriter ağırlıkları İVP ile belirlenirken alternatiflerin karşılaştırmalar matrisleri normalize edilmiş gözlem değerlerinden oluşmaktadır. İVP-AHP ile sıralama yöntemi, AHP ile sıralama yönteminin güçlü özelliği olan karşılaştırmalar matrislerini kullanırken tutarlılık ölçümlerine ihtiyaç duymamaktadır. İVP-AHP yönteminde sadece sıralanması istenen alternatifler, seçimi etkileyen kriterler ve alternatiflerin kriter değerlerinin bilinmesi yeterli olup bu parametreler için –AHP yönteminde olduğu gibi– karar verici yargılarına ihtiyaç bulunmamaktadır. Bu çalışmada örnek bir veri setinden AHP ve İVP-AHP yöntemleri ile elde edilen karşılaştırmalı bulgular, işlem kolaylığı ve AHP yöntemindeki öznelliği gidermesi açısından İVP-AHP sıralama yönteminin etkin ve nesnel bir sıralama yöntemi olduğuna işaret etmektedir.