Sosyoloji Dergisi
Yazarlar: Yasin AKGÜL
Konular:Sosyoloji
Anahtar Kelimeler:Altyapısal-Müstebit İktidar,Damga,Devlet,Öteki,Yetim,Yetimlik
Özet: Bir kimlik olarak yetimlik; damgalanma ve ötekileştirilme aracılığıyla toplumsal kurumlar tarafından inşa edilmektedir. Yetimlik, annesiz veya babasız olma durumu şeklinde tanımlanırken, toplumsal bir yanılgı olarak sadece babasız olmak durumuyla özdeş tutulmaktadır. Aynı zamanda babasız olmanın bir erkeğin mülkiyetinde olmamak olarak algılanması önem arz etmektedir. Çalışmanın hareket noktası tam da bu ‘olmayan’ ya da ‘eksiklik’ halidir. Sosyal bilimler literatüründe rastlanılan ve her yaş aralığında karşılaşılabilecek bir olgu olarak yetimlik erken ve geç dönem olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Erken dönemlerde yetimlikle tanışmak, yetimlik halinin yeniden üretiminde önemli problemlerin ortaya çıkmasına sebebiyet vermektedir. Erken dönemlerde toplumsal kurumlar özellikle eğitim kurumları yetimlik halinin problem olarak kodlanmasında önemli ölçüde rol oynamaktadır. Örgün eğitim kurumu olan okullarda düzenlenen özel günler ve haftalar gibi belirli dönemlerde yardım faaliyetleri düzenlenmektedir. Yürütülen bu çalışmalarla “acıma”yı ve “koruyup kollama”yı kendisine şiar edinmiş devletin altyapısal iktidarı yeniden üretilmektedir. Bu çalışma da söz konusu durum üzerine bir düşünme biçimi geliştirmek amacıyla, ‘yetim’ olarak yaftalanan beş kişi ile derinlemesine görüşmeler yaparak durumun öznesi olan kişilerin deneyimlerine odaklanmıştır. Açık uçlu sorulara yer verilen derinlemesine görüşmelerden elde edilen veriler söylem/betimsel/içerik analizi ortaya konmuştur. Çalışma, Erving Goffman’ın Damga kavramsallaştırması ve Michael Mann’ın altyapısal-müstebit iktidar tahayyüllerinin yetimlik üzerinden nasıl işlediğini ortaya koymasıyla sonuçlandırılmıştır.