Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi

Yazarlar: Afife BATUR

Konular:Mimarlık, Sanat, Tarih

Anahtar Kelimeler:Beylerbeyi,İstavroz,Sahil Sarayı,Balyan,Mavi Salon,Mermer Köşk,Sarı Köşk,Has Ahır,Setli Bahçe

Özet: Beylerbeyi Sarayı, Üsküdar ilçesinde aynı adla anılan semtte bulunan bir sahil saray ile bağlı yapılar ve köşklerden oluşan saray kompleksidir. Saray, Boğaz su yolunun coğrafyasına katılan ve onun benzersizliğini bütünleyen mimari yapıtlarınönemlilerinden biridir. Sahil Sarayı’nın kıyıdan başlayıp setler üzerinde devam eden yerleşim modeli, ona, sahile dizilen örneklerden farklı bir perspektif sağlar. İlk Beylerbeyi Sarayı, II. Mahmud tarafından Krikor Amira Balyan’a, daha önce burada bulunan III. Murad dönemi Beylerbeyi Mehmed Paşa’nın yalısının yerine yaptırılmıştır (1826-1832). Yanan ilk sarayın (1851) yerine inşa edilen yeni Beylerbeyi Sarayı, Sultan Abdülaziz’in görevlendirdiği Sarkis Balyan ile kardeşi hassa mimarı Agop Balyan tarafından tasarlanıp gerçekleştirilmiştir. Sarayın yapımı 1864’te tamamlanmış; eşyasının seçimi, yapımı ve yerleştirilmesi 1865 yılını bulmuştur. Saray, günümüzde Mermer Köşk, Sarı Köşk, Has Ahır ile birlikte bazı müştemilat yapılarını içermektedir. Kadın Efendiler Daireleri (Sahilhaneleri) günümüze ulaşmamıştır. Beylerbeyi Sarayı, tekil mimari nitelikleri ile değil, peyzaj içindeki konumu ile de önemli olan bir yapıttır ve bu bağlamda da sahil saray kavramının seçkin örneklerinden biridir.

---