İş ve Hayat

Yazarlar: Büşra YÜKSEL

Konular:Sosyal

Anahtar Kelimeler:Dilaver Paşa Nizamnamesi,Madenlerde Çalışma İlişkileri,Zorunlu Çalışma,Münavebeli Çalışma

Özet: Osmanlı Devletinde çalışma hayatına yönelik olarak yapılan ilk düzenleme 1867 yılında uygulanmaya başlanan Dilaver Paşa Nizamnamesidir. Dilaver Paşa Nizamnamesi olarak bilinen nizamnamenin gerçek adı “Ereğli Maden-i Hümayun İdaresinin Nizamnamesi”dir. Dilaver Paşa Nizamnamesinin ortaya çıkış nedeni kömür üretiminde düşük ücretlerin ve ağır çalışma koşullarının olması nedeniyle zorunlu çalışmayı getirerek, ekonomik bir değer haline gelen kömür üretimini sağlamaktır. Dilaver Paşa Nizamnamesine yönelik çalışmalar incelendiğinde yapılan çalışmaların, nizamnamenin ekonomi, üretim ve verimlilik üzerine etkilerinin incelendiği ancak çalışma hayatına yönelik düzenlemeleri ile ilgili alanda boşluklar olduğu görülmektedir. Ancak Dilaver Paşa Nizamnamesi çalışma yaşamına ilişkin ilk düzenleme olması nedeniyle çalış- ma ilişkileri tarihinde önemli bir yere sahiptir. Zorunlu çalışma gibi olumsuz kuralların yanı sıra çalışma saatlerini günlük 10 saat olarak sınırlandırması, çalışma ve dinleme sürelerinin belirlenmesi, barınma yerlerinin işveren tarafından yapılması, ücret alacaklarının diğer alacaklara göre öncelikli olmasının belirlenmesi, işçilerin toplu halde işsiz kalmalarını önlemek amacıyla işverenin işyerini kapatması durumunda önceden bildirme yükümlülüğünün olması, işçilerin önemsiz sayılabilecek hastalıklarının tedavi edilmesi, eğer ağır bir hastalık durumu söz konusu ise evlerine gönderilmesi, münavebeli çalışma gibi kuralları içermesi açısından çalışma hayatına ilişkin düzenlemelere yer vermiştir. Yapılan literatür taramasında uygulamada zorunlu çalışmaya yönelik hükümler sert yaptırımlarla uygulandığı, çalışma hayatına yönelik hükümler yeterli denetim ve uygulama alanı bulamadığı görülmektedir.

---