OANNES - Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: ["Davut KAPLAN"]
Konular:-
DOI:10.33469/oannes.1220048
Anahtar Kelimeler:Smintheion,Gülpınar,Kutsal Kaynak,Kült Mağarası,Apollon Smintheus
Özet: Yunanistan ve Anadolu'daki Apollon kutsal alanlarının hepsinin su kaynağı başına veya yakınına kurulmalarının nedeni, kehanet tanrısı olmasıdır. Apollon kutsal alanları bazen doğrudan bir su kaynağı üzerine veya yanına ya da Smintheion'da olduğu gibi mağaradan çıkan kaynak suyu yakınına kurulmuştur. Başlangıçta kırsal kesimde yaşayan insanların barınma ve tanrılarla ilişki kurma amaçlı kutsal mekanları olan mağaralar, tapınakların doğuşu ile bu işlevlerini az da olsa kaybetmişlerdir. Smintheion'daki mağara da antik kaynaklar ve sikke tasvirlerine göre Apollon Smintheus kültünün kuruluşundan itibaren önemli bir kült alanı olduğu anlaşılmaktadır. Su kaynağının çıktığı mağara yakınına Hellenistik tapınağın inşa edilmesi ile bu kült işlevini kaybetmiş ancak mağaradna çıkan su her zaman tanrı hizmetinde kullanılmıştır. Başlangıçta Apollon Smintheus (farelerin efendisi Apollon) genelde farelerle ilişkili bir tanrı olarak bilinmesine rağmen aslında farelerin de kehanette yardımcı bir hayvan oldukları bilinir. Oysa Smintheion'da Büyük Hamam girişindeki yazıtlarda agonistik oyunlarda katkısı olan MS 2.yy'da bir hypophet olarak ifade edilen bir rahibin su ile ilişkili kült uygulaması gerçekleştirdiği anlaşılmaktadır. Antik kaynaklar, yazıtlar ve sikke tasvirleri bu mağara ve su kaynağının Apollon'un Anadolu kökenli bir tanrı olarak Troia'da da varlığı bu köklü geleneği yansıtmaktadır. Bu nedenle Apollon Smintheus Tapınağı'nın doğusundaki bu mağara ve kaynak kehanet amaçlı kullanılmış olmalıdır. Bu çalışmanın ilk bölümlerinde Smintheion'un bu alana kurulmasında su kaynağının nedeni olan coğrafi özellikler, topografya ve jeolojik yapı ele alınmıştır. Devamında Apollon Smintheus kültü ile ilgili antik metinlere ve kazılardan ele geçen yazıtlar ve arkeolojik bulgulara değinilmiş ve suyun çıktığı mağaranın kutsal mağara, su kaynağının ise kehanet amaçlı kullanıldığı ortaya konmuştur.