Journal of Analytic Divinity

Yazarlar: Beyza USLU

Konular:Din Bilimi

Anahtar Kelimeler:: kolektif bilinç,Mümin kardeşliği,“sebep asabiyeti”,“maşeri vicdan”,Toplumsal bütünleşme

Özet: Bir batı kavramı olan kolektif bilinç, İbn-i Haldun’un “Sebep Asabiyeti”, Gökalp’in “Maşeri Vicdan”  gibi İslami ve milli kavramlarla birlikte ele alındığında daha evrensel nitelik taşıyan bir olgu olarak karşımıza çıkar. Kolektif bilinç ve din kavramları karşılıklı bir oluşum ilişkisi içindedir ve birbirinden ayrılmaz. Bu önbilgi temelinde, bu iki olgunun birlikte değerlendirilmesi önemlidir. Temelini İslam şiarlarının oluşturduğu bir toplumda, İslam Müslümanlara toplum bütünlüğünü sağlayacak bir ortak bilinç sağlamıştır. Toplumdaki değişme ve gelişme sonucu artan ekonomik refah ve iş bölümlerinde uzmanlaşma ve dolayısıyla buna bağlı bireyselleşme durumunda klasik batı kaynaklarına göre  kolektif bilincin zayıflaması öngörülür. Artan uzmanlaşma ve bireyselleşmenin İslam toplumundaki mümin kardeşliği bağlamındaki sosyolojik etkisi ise batı toplumlarına kıyasla daha farklı olmuştur. Bu duruma araştırmamızda ayrıntıları ile değinileceği üzere Müslümanların batılı toplumların tam aksine ekonomik gelişmeyi mümin kardeşliğiyle sağlayarak toplumdaki kolektif bilinci güçlendirmeleri örnek verilebilir. Son olarak, Kur’an-ı Kerim’de Mümin kardeşliğinin kolektif bilincinin, ibadetler aracılığıyla nasıl sağlandığı, konuları ele alınmıştır. Dolayısıyla bu bağlamda İslam’daki temel ibadetlerin toplumsal bütünleşme ve kolektif bilinç açısından bir değerlendirilmesi de yapılmış, ibadetlerin kolektif bilincinin mümin kardeşliğini oluşturması açısından sosyal bilinç etkilerine göz atılmıştır.

---