Rusya Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Burcu ÖZDEMİR
Konular:Tarih
DOI:10.48068/rusad.975439
Anahtar Kelimeler:Rusya tarihi,Propaganda,Sovyetler Birliği,İç Savaş,Ajistasyon,Ajit-tren
Özet: 1917 yılındaki Ekim devriminin başarı ile sonuçlanması, Geçici Hükümet döneminin karmaşa ve belirsizliklerine son verdi ve Bolşevikleri iktidarın tek sahibi haline getirdi. Ancak bu sadece bir başlangıçtı. Bolşevikler, yeni bir düzeni -sosyalist bir toplumu- inşa etmek üzere yola çıkmıştı. Bu da şu anlama geliyordu: Sovyetler Birliği’nde siyasal ve ekonomik sisteminin yanı sıra, toplumsal ve kültürel alanda da köklü bir değişime ihtiyaç vardı. Bolşevik yöneticilerin, böylesine zor bir hedefi gerçekleştirilebilmek için her türlü vasıtadan istifade etmesi şaşırtıcı değildir. Nitekim Sovyet yöneticileri yeni politikalarını uygulamaya koyarken, bunların toplum tarafından da absorbe edilmesi için çalışmak zorunda kaldılar. Bu bakımdan, Bolşeviklerin iktidara geldikleri andan itibaren çabalarının yoğunlaştığı konulardan biri, Çarlık otokrasisi altında yüzyıllar boyunca cahil bırakılmış halkı eğitimli hale getirmek için bir seferberlik başlatmak oldu. Ancak bu, zor ve dahası uzun vadeli bir çözümdü. Oysaki, ilk yıllarda ciddi bir iç ve dış tehdit altında bulunan devrimin hayatta kalabilmesi için, daha acil bir çözüme ihtiyaç vardı. Sovyet yöneticilerine göre bunun en etkili ve kısa vadeli yöntemi, her türlü propaganda yönteminden istifade etmekti. Sovyetler Birliği’nde halk arasında ajitasyon ve propaganda çalışmalarını yürütmek üzere, “Ajitasyon ve Propaganda Birimi” (Ajit-prop) kuruldu. Bununla birlikte, Sovyetler Birliği’nde propaganda çalışmalarına yardımcı olmak, her bir Sovyet kurumunun ve her bir Sovyet vatandaşının başlıca vazifelerinden biriydi. İç Savaş yıllarında faaliyete geçirilen ajit-trenler de tam olarak bu amaca hizmet etti. Trenlerin esas işlevi, halkı Sovyet iktidarının yanına çekmek ve Sovyet ideolojisinin propagandasını yapmaktı. Bu çalışma, Sovyetler Birliği’nde propagandanın kritik seviyedeki öneminin sebepleri, Sovyet propagandasının diğer ülkelerdeki propaganda tekniklerinden ayrılan yönleri ve esas olarak Sovyetler Birliği’ndeki propaganda çalışmalarında en sıra dışı olanlarından biri, “Ajit-trenler” (Rusça: agitpoyezd; İngilizce: agit-train) ve bu trenlerin Sovyet halkı arasındaki ideolojik propagandada nasıl bir rol oynadığı üzerine odaklanmaktadır